การเจริญฌานในเทวโลกและการเกิดในพรหมโลก : หน้า 192/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 192 “ทำบริกรรมในวาโยกสิณ จึงได้ฌานในเทวโลกนั้น ส่วนสัตว์อื่น จากนั้น (คือพวกอบาย) ก็ไปเกิดในเทวโลกได้ด้วยอปราปริยเวทนีย กรรม จริงอยู่ ชื่อว่าสัตว์ผู้ท่องเที่ยวอยู่ในสงสาร ที่ปราศจากอุปรา ปริยเวทนียกรรม ย่อมไม่มี แม้สัตว์เหล่านั้นก็ย่อมได้ฌานในเทวโลก นั้น ๆ ได้เหมือนกัน สัตว์แม้ทั้งปวงย่อมเกิดในพรหมโลกได้ ด้วย อำนาจฌานที่ตน (ไป) ได้ในเทวโลก ดังนี้แล [เกิดสูรย์ ๗ ดวง] อนึ่ง ต่อแต่ฝนขาด ล่วงกาลไปนานไกล สูรย์ดวงที่ ๒ ก็เกิด ปรากฏขึ้น จริงอยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า "ดูกรภิกษุ ทั้งหลาย สมัยนั้นมีอยู่ "" ดังนี้เป็นอาทิ สัตตสุริยสูตร บัณฑิตพึง (นำมากล่าว) ให้พิสดารเถิด ก็แลครั้นสูรย์ดวงที่ ๒ นั้น เกิดปรากฏ ขึ้นแล้ว กาลตอนกลางคืนตอนกลางวันก็มิได้รู้กันเลย สูรย์ดวงหนึ่งขึ้น ดวงหนึ่งตก โลกมีความร้อนจากสูรย์มิได้ขาดระยะเลย และในกัปป วินาสกสูรย์ (สูรย์ล้างกัป) หามีสุริยเทพบุตรเหมือนดังที่มีในปกติสูรย์ไม่ ในสูรย์ ๒ อย่างนั้น เมื่อปกติสูรย์ยังเป็นไปอยู่ ก้อนเมฆบ้าง เปลวควัน ด. มหาฎีกาว่า พวกเทวดาได้ลมเย็นสบายอยู่โดยปกติจนชิน เจริญโยกสิณจึงสำเร็จ ได้โดยง่าย เพราะฉะนั้น ท่านจึงกล่าวแต่ว่าเทวดาทำบริกรรมในวาโยกสิณ ไม่กล่าวถึง กสิณอื่น. ๒. องฺ. สตฺตก. ๒๓/๑๐๒ ๓. มหาฎีกาช่วยแก้ปัญหาว่า แม้สุริยเทพบุตรก็เจริญฌานได้แล้ว ก็ทิ้งสุริยวิมานไปเกิด ในพรหมโลกเสียงเหมือนกามาวจรเทพอื่นๆ