การเกิดดวงจันทร์และดวงนักษัตร : หน้า 197/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 197 [เกิดดวงจันทร์] อยู่มา ครั้นสูรย์ทำความสว่างในกลางวันแล้วอัสดงไป เขา ทั้งหลายก็คร่ำครวญว่า "พวกเราได้แสงสว่างดวงใดเล่า แสงสว่างดวง นั้นของเราก็มาหายไปเสียแล้ว" ก็เกิดกลัวกันขึ้นมาอีก พวกเขาได้ แต่คิดรำพึงกันไปว่า "จะเป็นการดีนะ หากว่าพวกเราได้แสงสว่างอีก ดวงหนึ่ง " (ครั้นนั้น) ดวงจันทร์ (ใหญ่) ๕๐ โยชน์หย่อนหนึ่ง ราวกะรู้ใจของพวกเขา ก็เกิดปรากฏขึ้น พวกเขาได้เห็นดวงจันทร์นั้น ยิ่งตื่นเต้นยินดีนัก พากันตั้งชื่อดวงจันทร์นั้นว่า "จันทะ" นั่นเอง เพราะ(เนื่องด้วย) คำที่พวกเขากล่าวกันว่า "ดวงสว่างนั้นราวกะรู้ฉันทะ (ความพอใจ) ของพวกเรา โผล่ขึ้นมา เพราะฉะนั้น ดวงสว่างนั่น จงชื่อว่า จันทะ (ผู้ราวกะรู้ฉันทะของสัตว์ โผล่ขึ้น) เถิด” ดังนี้ [เกิดดวงนักษัตร คืนวัน....ทวีป ครั้นจันทร์สูรย์เกิดปรากฏอย่างนั้นแล้ว ดวงดาวนักษัตรทั้งหลาย ก็เกิดปรากฏขึ้น จำเดิมแต่นั้น กลางคืนกลางวันก็รู้กันขึ้น และเดือน กึ่งเดือน ฤดู ปี ก็รู้จักขึ้นโดยลำดับ อนึ่ง ในวันที่จันทร์สูรย์เกิดปรากฏขึ้นนั่นเอง” ภูเขาสิเนรุ ภูเขา ๑. เล็งถึงดวงอาทิตย์ซึ่งใหญ่ ๕๐ โยชน์เต็ม (ปริปุณฺณปญฺญาสโยชน์) ส่วนดวงจันทร์ ๕๐ โยชน์หย่อน คือ ๔๕ โยชน์ ๒. ถ้าอย่างนี้ ก็หมายความว่า จันท แปลงมาจาก ฉันท. ๓. ตรงนี้คลุมไป เพราะสูรย์กับจันทร์มิได้เกิดพร้อมกัน