วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ : หน้า 80/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - - หน้าที่ 80 ว่า "ดูกรจุนทะ ฌานธรรม (ที่พาหิรกบรรพชิตบำเพ็ญ) เหล่านั้น หาเรียก สัลเลขะ ในอริยวินัยไม่ ฌานธรรมเหล่านั้นเรียก ทิฏฐธรรม สุขวิหาร ในอริยวินัย " [มีวิปัสสนาเป็นอานิสงส์ (๒) ทั้งการเจริญอัปปนาสมาธิ ทั้งการเจริญอุปจารสมาธิ โดย นัยแห่งการได้ช่องในที่คับแคบ” แห่งพระเสขะและปุถุชนทั้งหลาย ผู้ เจริญ (สมาธิ) ด้วยประสงค์ว่า ออกจากสมาบัติแล้วจักทำวิปัสสนาทั้ง จิตที่ยังตั้งมั่นอยู่ ชื่อว่ามีวิปัสสนาเป็นอานิสงส์ เพราะสมาธินั้นเป็น ปทัฏฐาน (เหตุใกล้ที่สุด) แห่งวิปัสสนา เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระ ภาคเจ้าจึงตรัสไว้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย ท่านทั้งหลายพึงเจริญสมาธิ เถิด ภิกษุผู้มีจิตตั้งมั่นแล้ว ย่อมรู้ตามความเป็นจริง " [มีอภิญญาเป็นอานิสงส์] (๓) ส่วนภิกษุเหล่าใด ยังสมาบัติ ๘ ให้เกิดแล้วเข้าฌานอันเป็น ๑. ม. ม. ๑๒/๒๓. ๒. ดูเหมือนจะหมายความว่า สงสารนี้เป็นที่คับแคบอย่างยิ่ง เพราะรกเรื้อนเบียดเสียด ไปด้วยสังกิเลสมากนัก ยากที่คนไม่มีบุญจะได้ช่องที่จะได้กำเนิดเกิดมาเป็นคน มีอัตภาพ จิตใจสติปัญญาสมบูรณ์พอ แม้เพียงจะทำอุปจารสมาธิให้เกิดได้ พระโยคาวจรผู้นี้มีบุญ ได้ช่องมาเกิดเป็นคนมีอัตภาพสมบูรณ์ และยินดีในโยคภาวนา จนสามารถทำอุปจาร สมาธิให้เกิดขึ้นได้ ชื่อว่าเธอได้สิ่งที่ได้โดยยาก ควรเป็นที่ตั้งแห่งความสังสารทุกข์ เสียโดยเร็ว เพราะฉะนั้น แม้การเจริญอุปจารสมาธิของเธอผู้นี้ ก็ชื่อว่ามีวิปัสสนาเป็น อานิสงส์เหมือนกัน. ๓. ส. ขันธวาร. ๑๓/๑๘.