ทิพพจักขุญาณและอนาคตังสญาณในพระพุทธศาสนา : หน้า 242/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 241 [ทิพพจักขุญาณเป็นไปในอารมณ์ ๔] ทิพพจักขุญาณ ย่อมเป็นไปในอารมณ์ ๔ โดยเป็นปริตตารมณ์ ปัจจุปันนารมณ์ อัชฌัตตารมณ์ และพริธารมณ์ เป็นไปอย่างไร ? ก็ทิพพจักขุญานนั้น เพราะเหตุที่ทำรูปให้เป็นอารมณ์ และรูปเป็น ปริตตธรรม เพราะเหตุนั้นจึงเป็นปริตตารมณ์ อนึ่ง เพราะเป็นไปใน รูปอันมีอยู่ (เฉพาะหน้า) เท่านั้น จึงเป็นปัจจุปันนารมณ์ ในกาลที เห็นรูปอันกำบังมีรูปที่อยู่ในท้องเป็นต้นของตน ก็เป็นอัชฌัตตารมณ์ ในกาบที่เห็นรูปคนอื่น ก็เป็นพหิทธารมณ์แล ความเป็นไปในอารมณ์ ๔ แห่งทิพพจักขุญาณ บัณฑิตพึงทราบ โดยประการดังกล่าวมาฉะนี้ [อนาคตังสญาณเป็นไปในอารมณ์ 4] อนาคตตังสญาณ ย่อมเป็นไปในอารมณ์ 4 โดยเป็นปริตตารมณ์ มหัคคตารมณ์ อัปปมาณารมณ์ มัคคารมณ์ อนาคตารมณ์ อัชฌัตตา รมณ์ พหิทธารมณ์ และ นวัตทัพพารมณ์ เป็นไปอย่างไร ? คือนา คตังสญาณนั้น ในกาลที่รู้ว่า "บุคคลผู้นี้ ในอนาคต จักเกิดในกามา วจรภพ" ก็เป็นปริตตารมณ์ ในกาลที่รู้ว่า "บุคคลผู้นี้ในอนาคต จัก เกิดในรูปาวจรภพหรืออรูปาวจรภพ" ก็เป็นมหัคคตารมณ์ ในกาล ที่รู้ว่า "บุคคลผู้นี้ในอนาคต จักทำมรรคให้มีขึ้น จักทำให้แจ้งซึ่งผล" ก็เป็นอัปปมาณารมณ์ ในกาลที่รู้ว่า "บุคคลผู้นี้ในอนาคต จักทำ มรรคให้มีขึ้น " แต่เท่านี้ ก็เป็นมัคคารมณ์