วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 33 : หน้า 33/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - - หน้าที่ 33 นั้น นิ้วทั้งหลายหารู้ไม่ว่าเล็บเกิดที่ปลายของเรา เล็บทั้งหลายเล่าก็ หารู้ไม่ว่าเราเกิดอยู่ที่ปลายนิ้วทั้งหลาย เปรียบเหมือนเมื่อเด็กทั้งหลาย ใช้ไม้หลายอันเสียบเม็ดมะซางเล่นอยู่ ไม้ทั้งหลายหารู้ไม่ว่าเม็ดมะซาง ติดอยู่ที่เรา เม็ดมะซางเล่าก็หารู้ไม่ว่าเราติดอยู่ที่ไม้ทั้งหลาย ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั้น ปราศจากความคิดคำนึงและไตร่ตรอง ถึงกันและกัน อันเล็บทั้งหลายเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ่งในร่างกายนี้ ไม่มีความคิด เป็นอัพยากฤต ว่างเปล่า (จากอัตตา) หาสัตว์ (คือ วิญญาณ) มิได้ เป็นของแข้นแข็ง เป็นปฐวีธาตุ ด้วยประการฉะนี้ ทนฺตา - ฟันทั้งหลาย ว่า "ฟันทั้งหลายเกิดที่กระดูกคาง ในกระดูกคางกับฟัน ทั้งหลายนั้น กระดูกคางหารู้ไม่ว่าฟันทั้งหลา งหลายเกิดอยู่ที่เรา ฟันทั้งหลาย เล่าก็หารู้ไม่ว่าเราเกิดอยู่กระดูกคาง เปรียบเหมือนในเสา (เรือน) ที่ช่างไม่ทั้งหลายพัน (โคน) ด้วยยางเหนียวลางชนิดแล้ว (ยก) ตั้งลงในหลุมหินทั้งหลาย · หลุมทั้งหลายหารู้ไม่ว่าเสาทั้งหลายตั้งอยู่ใน * ปาสาณอุทุกฺขลเกสุ อุทุกฺขล ตามปกติแปลว่าครก แต่ว่าโดยความ หมายถึง รูหรือหลุมที่เจาะขุดลงไปอย่างครก เพื่อรับสิ่งที่จะตั้งหรือสอดลงไปอย่างสาก เช่นรูที่ ธรณีประตูสำหรับเดือยบางประตู เราก็เรียกว่าครก บาลีก็เรียก อุทุกฺขล เหมือนกัน เพราะฉะนั้น อุทุกขลิกา จึงแปลว่า ธรณีประตู ว่าหลุม ในทนนํามาใช้กันเสาเรือน จะคงแปลว่าครกไม่ได้กับสมมติในภาษาไทย จึงแปล ส่วนมหาฎีกาว่า หินที่เขาวางรองโคนเสาเรือน (แทนเข็ม ?) นั่นแหละ ปาสาณอุทกุบลก.