การเข้าฌานในวิสุทธิมรรค : หน้า 89/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 89 [เข้าย้อนลำดับฌาน] | การเข้า (ฌาน) แล้ว ๆ เล่า ๆ ตั้งแต่เนวสัญญานาสัญญายตนะ เข้ามาจนถึงปฐมฌาน ชื่อว่า ฌานปฏิโลม (ย้อนลำดับฌาน) [เข้าทั้งตามลำดับทั้งย้อนลำดับฌาน การเข้า (ฌาน) แล้ว ๆ เล่า ๆ โดย (เข้า) ทั้งตามลำดับ ทั้งย้อนลำดับ ดังนี้ คือ (เข้า) ตั้งแต่ปฐมฌานไปจนถึงเนวสัญญานา สัญญายตนะ และ (เข้า) ตั้งแต่เนวสัญญานาสัญญายตนะเข้ามาจนถึง ปฐมฌาน ชื่อว่า ฌานานุโลมปฏิโลม (ทั้งตามลำดับทั้งลำดับฌาน) [เข้าข้ามฌาน] ส่วนว่าการ (เข้า) ไม่ข้ามกสิณ แต่ข้ามฌาน โดยทำให้เป็น เอกันตริยะ (ข้ามฌานถัดไปเสีย ๑) อย่างนี้ คือ เข้าปฐมฌานใน ปฐวีกสิณแล้วเข้าตติยฌานในปฐวีกสิณนั้นแหละ ต่อนั้น เพิกปฐวีกสิณ นั้นเสีย (เข้า) อากาสานัญจายตนะ แล้ว ต่อนั้น (เข้า) อากิญจัญญายตนะ ดังนี้ ชื่อว่า ฌานุกกันตกะ (ข้ามฌาน) แม้โยชนา (การประกอบความ) อันมีกสิณที่เหลือ มีอาโปกสิก เป็นอาทิเป็นต้นไป ก็พึงทำอย่าง (เดียวกัน) นี้ [เข้าข้ามกสิณ] การ(เข้า) ไม่ข้ามฌาน แต่ข้ามกสิณ โดยทำให้เป็นเอกันตริกะ (ข้ามกสิณถัดไปเสีย ๑) โดยนัยนี้ คือ เข้าปฐมฌานในปฐวีกสิณแล้ว