ความเข้าใจเกี่ยวกับขันธ์และการเกิดใหม่ในพระพุทธศาสนา : หน้า 182/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 182 ตรงที่ ๆ ต้องประสงค์ ย่อมไม่มีแก่เดียรถีย์เหล่านั้นผู้เป็นดังคน ตาบอด อนึ่ง คนตาบอดทั้งหลาย ไม่ปล่อยไม้เท้าเที่ยวจึงเดินไปได้ ฉันใด เดียรถีย์เหล่านั้นก็ไม่ปล่อยลำดับแห่งขันธ์เทียว จึงระลึกไปได้ ฉันนั้น พระปกติสาวกทั้งหลาย ระลึกโดยลำดังขันธบ้าง (ระลึก) ก้าวไปโดยจุติปฏิสนธิบ้าง พระอสีติมหาสาวกก็อย่างนั้น แต่สำหรับ พระอัครสาวกทั้งสอง กิจด้วย (ระลึกตาม) ลำดับขันธ์หามีไม่ ท่าน (ระลึก) ก้าวไปโดยจุติปฏิสนธิทีเดียว ดังนี้คือ เห็นจุติแห่งอัตภาพ หนึ่งแล้วก็เห็นปฏิสนธิ (ในอัตภาพอื่นต่อไป) อีก... พระปัจเจกพุทธ ทั้งหลายก็เช่นนั้น แต่สำหรับพระพุทธเจ้าทั้งหลาย กิจด้วย (ระลึก ตาม) ลำดับขันธ์ไม่มีเลย กิจด้วย (ระลึก) ก้าวไปโดยจุติปฏิสนธิก็ไม่มี แท้จริง พระพุทธเจ้าทั้งหลายมีพระประสงค์ (จะทรงทราบ) ตรงที่ใด ๆ ในเบื้องต่ำหรือในเบื้องบนก็ตาม ใน (กาล) หลายโกฏิกัป ที่นั้น ๆ ก็ย่อมปรากฏแด่พระองค์โดยแท้ เพราะเหตุนั้น พระพุทธเจ้าทั้งหลาย นั้น จึง (เท่ากับ) ทรงย่นกับหลาย ๆ โกฏิเข้าดังเปยยาลบาลี (บาลี ที่ละไว้ด้วยไปยาล) แล้ว ทรงพระประสงค์ (จะทรงทราบ) ตรงที่ใด ๆ (ในกัปใดในภพใด) ก็ก้าว (เจาะ) ลง (ด้วยพระญาณ) ในที่นั้น ๆ ด. โดยลำดับขันธ์ คือระลึกยึดเอารายละเอียดความเป็นไปแห่งขันธ์ ตั้งแต่เกิดจาตาย ไปในชาติหนึ่ง ๆ โดยลำดับ ส่วนว่าโดยจุติปฏิสนธินั้น ระลึกเห็นจุติในชาตินั้น ๆ แล้ว ก้าวข้ามรายละเอียด ความเป็นไปในระหว่างเสีย ไปดูปฏิสนธิทีเดียว คือดูแต่ตอนจุติ ปฏิสนธิ หรือพูดง่ายๆ ว่า ดูว่าตายจากอัตภาพนั้นแล้วไปเกิดในอัตภาพไหนเช่นนั้นไป เรื่อยๆ รายละเอียดความเป็นในระหว่างตายเกิดไม่ดู คล้ายกับว่าคนตาดีก็ก้าว ฉับ ๆ ไปตามสบาย ไม่ต้องสักไม้เท้าเดินคลำไปอย่างคนตาบอด (?)