การระลึกถึงปุพเพนิวาส : หน้า 184/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 184 พระปกติสาวกทั้งหลาย เป็นดังเดินบนสะพานไม้ท่อน (เดินได้คน เดียว) ...แห่งพระมหาสาวกทั้งหลายเป็นดังเดินบนสะพานเท้า (คือ ปูกระดานคนเดินได้หลายคน) ... แห่งพระอัครสาวก เป็นดังเดิน บนสะพานเกวียน ...แห่งพระปัจเจกพุทธทั้งหลายเป็นดังเดินในทาง เท้าใหญ่ ...แห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลาย เป็นดังเดินในทางเกวียนใหญ่ [ความระลึกที่ประสงค์] แต่ในอธิการ (แห่งสมาธิภาวนา) นี้ ประสงค์เอาความระลึก ปุพเพนิวาสแห่งสาวกทั้งหลาย เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าจึงกล่าวไว้ว่า "บทว่า อนุสฺสรติ คือระลึก (ย้อน) ตามไป ๆ โดยลำดับแห่งขันธ์ หรือว่าโดยจุติปฏิสนธิ" ดังนี้ [วิธีทำปุพเพนิวาสานุสสติ ๆ เพราะเหตุนั้น ภิกษุอาทิกัมมิกะผู้ใคร่จะระลึกได้อย่างนั้น เวลา หลังอาหาร กลับจากบิณฑบาตแล้ว จึงไปในที่ลับ (คน) เร้นอยู่ (ผู้เดียว) เข้าฌาน ๔ โดยลำดับ ออกจากจตุตถฌานอันเป็นบาทแห่ง อภิญญาแล้ว อาวัชนาการถึงการนั่งครั้งสุดท้ายเพื่อน (คือการนั่นครั้งนี้ แหละ) ต่อนั้นพึงอาวัชนาการถึงกิจที่ทำมา ทำมาตลอดคืนและวันทั้งสิ้น โดยย้อนลำดับดังนี้ คือ การปูอาเสวนะ (ก่อนจะนั่ง) การเข้ามาสู่เสนา สนะ (ที่นั่ง) การเก็บบาตรจีวร เวลาฉัน เวลามาจากหมู่บ้าง เวลา เที่ยวบิณฑบาตในหมู่บ้าน เวลาเข้าสู่หมู่บ้านเพื่อบิณฑบาต เวลาออก จากวิหาร เวลาไหว้ (พระเจดีย์และพระโพธิ) ที่ลานพระเจดีย์และที่ลาน