ข้อความต้นฉบับในหน้า
131
ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่
เทโวโรหนะอีกก็ได้ ได้ยินมาว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าครั้นทรงทำยมก
ปาฏิหาริย์ ปลดเปลื้องสัตว์ประมาณ ๘๔,๐๐๐ เสียจากเครื่องผูก (คือ
มิจฉาทิฏฐิ ?) แล้ว ทรงคำนึกว่า พระอดีตพุทธทั้งหลาย เมื่อสุดสิ้น
ยมกปาฏิหาริย์ เสด็จไปที่ไหน ก็ทรงเห็นว่า ท่านเสด็จไปภพน์ดาวดึงส์
กัน ดังนั้น จึงทรงเหยียบยันพื้นปฐพีด้วยพระบาทข้างหนึ่ง วาง
พระบาทข้างที่สองลงบนเขายุคันธร แล้วยกพระบาทแรกเหยียบยอดเขา
สิเนรุอีกที ทรงจำพรรษาที่พื้นพระแท่นศิลาบัณฑุกัมพล (ของพระ
อินทร์) ณ ยอดเขาสิเนรุ (คือดาวดึงส์) นั้น ทรงเริ่ม (แสดง) อภิธรรม
กถาตั้งแต่ต้น (พรรษา) ไป แก่เทวดาในแสนจักรวาฬที่มาประชุมกัน
ในเวลาภิกขาจาร ทรงแปลงพระนิรมิตพุทธขึ้น พระนิรมิตพุทธนั้น
แสดงธรรม (แทน) พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเคี้ยวไม้ชำระฟันนาคลดา
(เถาวัลย์งูหรือเถาพลู) แล้ว (เสด็จลงไป) ทรงชำระพระโอษฐ์ที่สระ
อโนดาต ทรงรับบิณฑบาตในหมู่ชนชาวอุตตรกุรุแล้ว (เสด็จกลับมา)
เสวยที่ริมสระอโนดาต พระสารีบุตรเถระ (ขึ้น) ไปถวายบังคมพระผู้มี
๑. ท่านเล่าเรื่องที่ซึมทราบกันดีมาโดยลำดับ ครั้นถึงตอนสำคัญ คือตอนทรงแสดง
อภิธรรม แทนที่จะว่าตามที่ซึมทราบกันว่า ทรงแสดงอภิธรรมแก่พระพุทธมารดา หรือ
ว่า แก่เทวดาทั้งหลายมีพระพุทธมารดาเป็นประมุข ท่านกลับทำเป็นไม่ทราบข้อสำคัญ
กล่าวแต่ว่าทรงแสดงแก่เทวดาเฉยๆ จะลงเอาว่า เป็นเพราะท่านไม่ปลงใจเชื่อเรื่องทรง
แสดงอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดา ไม่ถนัดนัก เพราะข้ออื่น ๆ ที่ไม่สู่สำคัญ แม้แต่
ดาวดึงส์ตั้งอยู่บนเขาพระสุเมรุ ท่านก็ยังเชื่อ เพราะฉะนั้น จึงน่านึกว่า ปาฐะแห่งนี้จะ
ตกข้อสำคัญนั้นไปละกระมัง ?
๒. ตรงนี้น่าจะใช่ สย ความจะได้กลมกลืนกับข้างต้น ว่า "... พระนิรมิตพุทธนั้น
แสดงธรรม (แทน) ส่วนพระองค์ทรงเคี้ยวไม้ชำระฟัน..."