วิสุทธิมรรค: เข้าใจสังวัฏกัปและวิวัฏกัป : หน้า 188/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 188 ก็มี แม้ในคำว่า "๒ ชาติก็มี" เป็นต้น ก็นัยนี้ [สังวัฏกัป วิวัฏกัป] ส่วนในคำว่า "หลายสังวัฏกัปก็มี" เป็นต้น กับเสื่อม พึงทราบ ว่า ชื่อสังวัฏกัป กับเจริญ พึงทราบว่า ชื่อวิวัฏกัป ในสองกับนั้น สังวัฏฏฏฐายีกัป เป็นอันถือเอาด้วยสังวัฏกัป เพราะอะไร ? เพราะ สังวัฏฏฏฐายีกัปมีสังวัฏกัปนั้นเป็นมูล วิวัฏฏฏฐายีกัป ก็เป็นอันถือ เอาด้วยวิวิฏกัป (เพาะวิวัฏฏฏฐายีกัปมีวิวัฏกัปเป็นมูลเหมือนกัน) ด้วยเมื่อเป็นอย่างนั้น อสงไขยกับเหล่าใดที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสงไขยแห่งกัป 4 นี้ อสงไขยกัปแห่งกัป ๔ คือ อะไรบ้าง คือสังวัฏกัป (๑) สังวัฏฏฐายีกัป (๑) วิวัฏกัป (๑) วิวัฏฏฏฐายกัป (๑)" ดังนี้ อสงไขยกัปเหล่านั้น ก็เป็นอันได้ถือ เอาครบ [สังวัฏกัป ๓] ในกัปเหล่านั้น สังวัฏกัปมีถึง ๓ ทีเดียว คืออาโปสังวัฏฏะ (พินาศด้วยน้ำ) เตโชสังวัฏฏะ (พินาศด้วยไฟ) วาโยสังวัฏฏะ (พินาศด้วยลม) [สังวัฏสีมา - แดนแห่งความพินาศ แดนแห่งสังวัฏฏะ (ด้านสูง) ที่ ๓ คือ (พรหมโลก) ชั้นอาภัสสรา ๑. สังวัฏฏฏฐายี คือระยะกาลในระหว่างเสื่อม วิวัฏฏฏฐายี คือระยะกาลในระหว่าง เจริญ นานเป็นอสงไขย ๆ เหมือนกัน ๒. องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๑๘๐