ทิพยจักษุและบุถุชน : หน้า 229/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 228 (ทิพยจักษุเป็นอันตรายแก่บุถุชน] ก็แลทิพยจักษุนี้นั้น ย่อมเป็นอันตรายแก่บุถุชนได้ เพราะเหตุ อะไร ? เพราะเหตุว่าบุถุชนนั้นอธิษฐานว่าให้แสงสว่างมีในที่ใด ๆ ที่นั้น ๆ เกิดมีแสงสว่างเป็นอันเดียวลอดแผ่นดินสมุทรและภูเขาเข้าไป ก็ได้ ทีนี้ เมื่อเขาเห็นรูปอมนุษย์มียักษ์และรากษสเป็นต้นอันเป็นรูปที่ น่ากลัวในที่เหล่านั้นเข้า ความกลัวก็เกิดขึ้น ซึ่งเป็นเหตุให้เขาถึง วิกลจริต (กลาย) เป็นฌานวิพภันตกะ (บ้าเพราะฌาน) ไป (ก็ได้) เพราะเหตุนั้น พระโยคาวจรจึงเป็นผู้ไม่ประมาทในการดูรูป [ลำดับความเกิดขึ้นแห่งทิพยจักษุ] ในตอนทิพยจักษุเกิดนั้น นี่เป็นลำดับความเกิดขึ้นแห่งทิพยจักษุ (คือ) คำทั้งปวง (ที่แสดงลำดับความเกิดแห่งทิพยจักษุ) ว่า "ครั้น มโนทวาราวัชนะ ทำรู)ที่ประการดังกล่าวแล้วนั้นให้เป็นรูปารมณ์เกิด ขึ้นแล้วดับไป ชวนะ ๔ หรือ ๕ ดวง ทำรูปนั้นแหละเป็นอารมณ์ เกิดขึ้น" ดังนี้เป็นอาทิ พึงทราบโดยนัยที่มีมาในตอนก่อนนั้นเถิด แม้ในญาณนี้ กามาวจรจิตทั้งหลายอันยังมีวิตามีวิจาร นับเป็นบุพภาคจิต (คือจิตเป็นส่วนเบื้องต้นแห่งญาณนี้) รูปาวจรจิตอันเป็นไปใน จตุตถฌาน เป็นอรรถสาธกจิต (จิตยังประโยชน์คือญาณนี้ให้สำเร็จ) ในปริโยสาน ญาณอันเกิดพร้อมกับรูปาวจรจิตนั้นแหละ ท่านเรียกว่า สัตตานังจุตูปปาตญาณบ้าง ว่าทิพจักขุญาณ บ้าง แล จุตูปปาตญาณกถา จบ