วิสุทธิมรรค: ฤทธิ์และอำนาจทางจิต : หน้า 101/244

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 101 [๒ วิกุพฺพนาอิทธิ] ฤทธิ์ที่ (กล่าว) มาโดยพระบาลีว่า "พระโยคีนั้น ละเพศปกติ (ของตน) แล้ว แสดง (เป็น) เพศเด็กก็ดี แสดง (เป็น) เพศนาค ก็ดี ฯลฯ แสดง (เป็น) กระบวนทัพต่างอย่างก็ดี " เรียกว่า วิกุพฺพนา- อิทฺธิ - ฤทธิ์บิดเบือน เพราะเป็นไปโดยละเพศปกติ (ของตน) และ ทำ (เพศ) ให้ผิดไป (จากเพศปกติตน) [๓ มโนมยาอิทธิ] ฤทธิ์ที่ (กล่าว) มาโดยนัยนี้ว่า ภิกษุในศาสนานี้ นิรมิตกายอื่น (อีกอย่างหนึ่ง) จากกาย (เดิม) นี้ ให้มีรูปร่างแล้วแต่ใจ (ในอภิญญา) ดังนี้เป็นต้น ชื่อว่า มโนมยาอิทธิ - ฤทธิ์มโนนัย เพราะเป็นไปโดยเกิด เป็นร่างกายขึ้นอีกร่างหนึ่ง ซึ่ง (มีรูปร่าง) แล้วแต่ใจ ภายในร่างกายนี้ [๔ ญาณวิปผาราอิทธิ คุณวิเศษที่เกิดด้วยอานุภาพแห่งญาณ ในกาลก่อนหรือภายหลัง แต่ความเป็นไปแห่งญาณ ก็ดี ในขณะที่ญาณนั้นเป็นไป ก็ดี" ชื่อว่า ญาณวิปฺผาราอิทธิ - ฤทธิ์ญาณปกแผ่ สมคำบาลีว่า "ผลคือการละ นิจจสัญญา (ความสำคัญว่าเที่ยง) ได้ ชื่อว่า ญาณวิปผาราอิทธิ เพราะ ๑. ขุ. ป. ๒๑/๕๕๖ ๒. ขุ. ป. ๒๑/๕๕๗ ๓. ญาณที่กล่าวนี้ท่านหมา วนี้ท่านหมายเอาอรหัตตมรรคญาณ ก่อนอรหัตมรรคญาณเกิด หมายถึง ในขณะวิปัสสนาปัญญา หรือก่อนนั้นขึ้นไป นับตั้งแต่ถือปฏิสนธิมา สำหรับท่านผู้เป็น อันติมภวิกะ (มีภพครั้งสุดท้าย)