วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 218/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 217 ทั้งหลาย อนึ่ง พรหมทั้งหลายเป็นผู้มีจิตหาโทษมิได้อยู่” ฉันใด พระ โยคีทั้งหลายผู้ประกอบพร้อมด้วยธรรมเหล่านั้น ก็เป็นผู้ (มีจิต) เสมอด้วยพรหมอยู่แท้ฉันนั้น เพราะเหตุนั้น ธรรมเหล่านั้น ท่านจึง เรียกว่าพรหมวิหาร เพราะอรรถว่าเป็นธรรมประเสริฐประการ เพราะความเป็นธรรมหาโทษมิได้ประการ ๑ ส่วนคำ (ต่อไป) นี้ เป็นคำแก้ปัญหา (อีก ๓ ข้อ) มีข้อว่า อนึ่ง เพราะอะไรจึงมี ๔ เป็นต้น ภาวนามีเมตตาเป็นอาทิเป็น ๔ เพราะอำนาจแห่งกิจ มีความเป็นทางแห่งวิสุทธิเป็นต้น ส่วนลำดับแห่ง ภาวนาเหล่านั้น เป็นเพราะอำนาจแห่งอาการมีความ คิดเกื้อกูลเป็นต้น อนึ่ง เพราะเหตุที่ภาวนาเหล่า นั้นเป็นไปในอารมณ์ (คือสัตว์) หาประมาณมิได้ จึงชื่ออัปปมัญญา ด ก็เพราะในภาวนา ๔ ประการนั้น เมตตาเป็นทางหมดจดแห่ง บุคคลผู้มากด้วยพยาบาท กรุณาเป็นทางหมดจดแห่งบุคคลผู้มาด้วย วิเหสา มุทิตาเป็นทางหมดจดแห่งบุคคลผู้มากด้วยอรติ อุเบกขาเป็น ทางหมดจดแห่งบุคคลผู้มากด้วยราคะ และเพราะเหตุที่การมนสิการ ๑. มหาฎีกาว่า กรรมฐานอื่น ๆ มีแต่ปฏิบัติเพื่อประโยชน์ตน ส่วนกรรมฐานนี้เป็นปฏิบัติ เพื่อประโยชน์ผู้อื่น โดยภาวนาว่า ขอสัตว์ทั้งปวงจงมีความสุขเถิด ดังนี้เป็นต้น จึงว่าเป็น ความปฏิบัติชอบในสัตว์ทั้งหลาย ๒. มหาฎีกาว่า ผู้จะไปเกิดเป็นพรหมนั้น บำเพ็ญฌาน จิตปราศจากนิวรณ์แล้วจึงได้ไปเกิด ในพรหมโลก แล้วก็เป็นผู้ที่มีจิตปราศจากนิวรณ์เช่นนั้นไปจนตลอดอายุของพรหม เพรา จึงว่าพรหมทั้งหลายเป็นผู้มีจิตหาโทษมิได้อยู่ เพราะเหตุนั้น