การเจริญกรรมฐานและวิปัสนาในวิสุทธิมรรค : หน้า 131/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 131 ๆ สัปปายะ) เป็นต้นเหล่านั้นแหละ รักษาไว้ให้ดี ดังพระขัตติย- มเหสี รักษาพระครรภ์ที่เกิดแต่พระเจ้าจักรพรรดิ และชาวนารักษาท้อง ข้าวสาลี และข้าวเหนียวฉะนั้น ที่นี้ ครั้นเธอรักษานิมิตนั้นไว้อย่างนี้ แล้ว จึงทำให้ถึงความเจริญงอกงาม โดยวิธีมนสิการบ่อย ๆ ยังอัปปนา โกศล ๑๐ ประการให้ถึงพร้อม ประกอบความเพียรให้สม่ำเสมอไว้เถิด เมื่อเธอพยายามอยู่อย่างนั้น จตุกฌานหรือปัญจาฌานจะเกิดขึ้นใน เพราะนิมิตนั้น โดยลำดับที่กล่าวแล้วในปฐวีกสิณนั่นแล [วิธีเจริญวิปัสนาต่อ] [กำหนดนามรูป] ก็แล ภิกษุผู้มีจตุกฌานหรือปัญจกฌานเกิดแล้วอย่างนี้ เป็นผู้ ใคร่จะเจริญกรรมฐานโดยวิธีสัลลักขณา (คือวิปัสนา) และวิวัฏฏนา (คือมรรค) แล้วบรรลุปาริสุทธิ์ (คือผล) ในอานาปานสติภาวนานี้ (ต่อไป) ย่อมทำฌานนั้นแลให้ถึงความเป็นวสีด้วยอาการ ๕ แคล่ว คล่องแล้ว กำหนดนามรูปเริ่มตั้งวิปัสนา ถามว่า เริ่มตั้งอย่างไร ? ตอบว่า อันโยคาวจรภิกษุนั้นออกจากสมาบัติแล้ว ย่อมเห็นได้ว่า กรัชกายและจิตด้วย เป็นสมุทัยแห่งลมอัสสาสะปัสสาสะทั้งหลาย เปรียบ เหมือนเมื่อเตา (สูบ) ของช่างทอง ถูกชักสูบอยู่ ลมอาศัยสูบและ ความพยายามที่ควรแก่การนั้นของบุรุษ (ประกอบกัน) ย่อมเข้าออก ได้ฉันใด ลมอัสสาสะปัสสาสะก็อาศัยกายและจิต (ประกอบกัน)