การบำเพ็ญสติปัฏฐานในพระโยคาวจร : หน้า 102/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 102 เป็นการบำเพ็ญสติปัฏฐาน) ฉะนี้เถิด พระโยคาวจรนี้ เมื่อรู้ลมหายใจออกและลมหายใจเข้าตามอาการ เหล่านี้ ทั้งโดยกาลระยะยาวและโดยกาลระยะสั้นอยู่อย่างนี้ บัณฑิต พึงทราบว่า เธอได้ชื่อว่า เมื่อหายใจออกยาวก็รู้ว่าเราหายใจออกยาว หรือเมื่อหายใจเข้ายาวก็รู้ว่าหายใจเข้ายาว เมื่อหายใจออกสั้นก็รู้ว่า หายใจออกสั้น หรือเมื่อหายใจเข้าสั้นก็รู้ว่าหายใจเข้าสั้น (ดังที่กล่าว ในบาลี) ก็แลเมื่อภิกษุนั้นรู้อยู่อย่างนี้ ลม ๔ อย่าง คือลมหายใจออกยาวและสั้น แม้ลม หายใจเข้าเล่าก็อย่างนั้น ย่อมเป็นไป (คือรู้สึก ?) อยู่ที่ปลายจมูก" ของภิกษุนั่นแล [แก้ สพฺพกายปฏิสัเวที] ข้อว่า "เธอสำเหนียกว่า เราจักเป็นผู้รู้ตลอดกายทั้งหมดหายใจ ออก----หายใจเข้า" นั้น คือเธอใส่ใจว่าเราจักทำต้น กลาง ปลาย แห่งกายคือลมหายใจทั้งสิ้นให้เป็นสิ่งที่เรารู้ คือทำ (ลมหายใจนั้น) ให้เป็นสิ่งที่เห็นชัดหายใจออก ใส่ใจว่าจักทำต้นกลางปลายแห่งกายคือ ลมหายใจทั้งสิ้นให้เป็นสิ่งที่เรารู้ คือทำ (ลมหายใจนั้น) ให้เป็นสิ่งที่ เห็นชัดหายใจเข้า เมื่อทำ (ลมหายใจ) ให้เป็นสิ่งที่ตนรู้ คือทำ ๑. วณฺณ แปลว่า อย่าง ชนิด ก็ได้ ๒. ว ที่นาสิกคฺเคว นี้ มหาฎีกาท่านว่าเป็นวา รัสสะให้ได้คาถา และว่า วา ศัพท์นี้มีอรรถ เป็นอนิยม เพราะฉะนั้น จึงรวมเอาริมฝีปากบนเข้าด้วย รู้สึกว่าท่านคิดมากไป แม้จะเป็น ว อาธารณะ แต่นาสิกคเค ก็คงมิได้หมายเอาตรงจะงอย จมูกเท่านั้น แต่หมายถึงบริเวณนั้น ซึ่งมันก็ถึงริมฝีปากบนด้วยอยู่เอง ต่างว่าเป็น วา อย่างท่าน ว่าแล้วจะแปลอย่างไร