วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 227/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 226 สัตว์ ซึ่งมีรูป (ร่างกาย) เป็นเหตุ เช่นถูกหวดด้วยท่อนไม้ โทษ ในรูป (ร่างกาย) ก็เป็นอันรู้ชัด ทั้งที่มีความเป็นไปแห่งกรุณา ทีนี้ เพราะความที่รู้โทษในรูปชัด เมื่อเธอเพิกกสิณอย่างใดอย่างหนึ่ง ใน บรรดากสิณมีปฐวีกสิณเป็นต้น (เว้นอากาสกสิณ) แล้วนำจิตเข้าใน อากาศอันเป็นรูปนิสสรณะ (ที่จากไปแห่งรูป คือว่างจากรูป ?) จิต (ของเธอ) ย่อมแล่นไปในอากาศนั้นโดยไม่สู้ลำบากเลย กรุณาเป็น อุปนิสัยแห่งอกาสานัญจายตนวิโมกข์โดยนัยดังกล่าวมานี้ ไม่ (เป็น อุปนิสัยแห่งวิโมกข์) ยิ่งกว่านั้นไป เพราะเหตุนั้น กรุณานั้น จึงตรัส ว่าเป็น อากาสานญฺจารยฅนปรมา (มีอากาสานัญจายตนวิโมกข์เป็น อย่างยิ่ง) ส่วนจิตของพระโยคาวจรมุทิตาวิหารี ผู้พิจารณาเห็นวิญญาณ (จิตใจ ?) ของสัตว์ผู้เกิดความบันเทิงใจ ด้วยเหตุแห่งความบันเทิง นั้น ๆ อยู่ ย่อมเป็นจิตคุ้นในการยึดถือวิญญาณ” ทั้งที่มีความเป็นไป แห่งมุทิตา ทีนี้ เมื่อเธอก้าวล่วงอากาสานัญจารยตนะที่ได้บรรลุโดย ลำดับแล้ว นำจิตเข้าในวิญญาณ ซึ่งยังมีนิมิตคืออากาศเป็นอารมณ์ จิต (ของเธอ) ย่อมแล่นไปในวิญญาณนั้นโดยไม่ยากเลย มุทิตา เป็นอุปนิสัยแห่งวิญญาณัญจายตนวิโมกข์โดยนัยดังกล่าวนี้ ไม่ (เป็น ๑. ปาฐะเรียงติดกันว่า ทณฑาภิฆาตาที่รูปนิมิตต์ ทำให้แปลยาก ถ้าแยกเป็น ทณฺฑาภิฆาตาที รูปนิมิตต์ ก็แปลได้ความดีดังที่แปลไว้นี้ เพราะบททั้งสองต่างก็เป็นวิสสนะของบท สตฺตทุกข์ แม้มหาฎีกา ลงท้ายก็ให้ความหมายว่า "ทณฺฑปหาราที่ชริต กรชรูปเหตุก์ สตฺตานํ อุปฺปชฺชนกทุกฺขนฺติ อตฺโถ" ๒. ปาฐะ เป็น วิญญาณคุคหณปริวิทิต แต่ในมหาฎีกา เป็น... ปริจิต เห็นว่าเข้าทีกว่า เพราะจิตรู้. . . ไม่ได้ความ แต่จิตคุ้ม. . . ได้ความ