การพิจารณาความตายและอาการของชีวิตในพระวิสุทธิมรรค : หน้า 18/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - จึงเป็นไปได้ แต่เมื่อไม่ได้อาหาร มันก็สินกันแล หน้าที 18 พระโยคาวจรพึงระลึกถึงความตายโดยอายุเป็นของอ่อนแอ โดย นัยดังกล่าวมาฉะนี้ (อธิบายอาการที่ ๖ - อนิมิตฺตโต) บทว่า อนิมิตฺตโต คือ โดยไม่มีกำหนด หมายความว่า โดยไม่มีขีดคั่น จริงอยู่ ธรรม ๕ ประการนี้คือ ชีวิต พยาธิ กาล สถาน ที่ทอดร่าง และคติ ของสัตว์ทั้งหลายในชีวโลก ไม่มีนิมิต รู้ไม่ได้ ในธรรม ๕ ประการนั้น อันชีวิตชื่อว่าไม่มีนิมิต เพราะไม่มี กำหนดว่า จะพึงเป็นอยู่เพียงเท่านี้ ไม่เป็นอยู่ต่อแต่นี้ไป (ดังนี้ เป็นต้น) ด้วยว่าสัตว์ทั้งหลาย ย่อมตายเสียแค่ในกาลที่ยังเป็นกลละก็มี ในกาลที่ยังเป็นอัมพุทะ เป็นเปสิ เป็นฒนะ อยู่ในครรภ์ได้เดือน ๑ ได้ ๒ เดือน ได้ ๓ เดือน ได้ 4 เดือน ได้ ๕ เดือน ได้ ๑๐ เดือน ก็มี ในสมัยที่ออกจากท้องก็มี ต่อนั้นก็ตายภายใน ๑๐๐ ปีก็มี ภายนอก (คือเกิน) ๑๐๐ ปีก็มีเหมือนกัน พยาธิเล่า ชื่อว่า ไม่มีนิมิต เพราะไม่มีกำหนดว่า สัตว์ทั้งหลาย จะตายด้วยพยาธินี้เท่านั้น ไม่ตายด้วยพยาธิอื่น ด้วยว่าสัตว์ทั้งหลาย ตายด้วยโรคตาก็มี ด้วยโรคนอกนี้มีโรคหูเป็นต้นอย่างใดอย่างหนึ่งก็มี กาลเล่า ก็ชื่อว่าไม่มีนิมิต เพราะไม่มีกำหนดอย่างนี้ว่า จะต้อง