วิสุทธิมรรคแปล: ชีวิตและความตาย : หน้า 22/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - 6 - หน้าที่ : (รีบ) ทำในใจถึงคำสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้าเถิด ข้อนั้นจะพึงเป็น อุปการะแก่เรามากหนอ" ดังนี้ก็ดี ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเหล่านี้เรา กล่าวว่าเป็นผู้ไม่ประมาทอยู่ เจริญมรณสติเฉียบพลันที่จะสิ้นอาสวะ" (ระยะ) กาลแห่งชีวิตสั้น (จน) ไม่น่าวางใจ ชั่วขณะเคี้ยว (อาหารกลืนลงไป) ๔-๕ คำ ดังนี้แล พระโยคาวจรพึงระลึกถึง ความตาย โดยชีวิตมีกาลกำหนด โดยนัยดังกล่าวมาฉะนี้ [อธิบายอาการที่ ๘ - ขณปริตฺตโต) 22 บทว่า ขณปริตฺตโต ความว่า ว่าโดยปรมัตถ์ ขณะแห่งชีวิต ของสัตว์ทั้งหลายสั้นเต็มที ชั่วความเป็นไปแห่งจิตดวงหนึ่งเท่านั้นเอง อุปมาดังล้อรถ แม้เมื่อหมุนไป ก็หมุนด้วยชิ้นส่วนที่เป็นกงอันเดียว นั้นแล เมื่อหยดเล่า ก็หยุดด้วยชิ้นส่วนที่เป็นกงอันเดียวกันนั่นแหละ ฉันใด ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายก็เป็นสิ่งที่เป็นไปชั่วขณะจิตเดียวฉันนั้น เหมือนกัน พอจิตดวงนั้นดับ สัตว์ก็ได้ชื่อว่าดับ (คือตาย) ดังพระ บาลีว่า ในขณะจิตที่เป็นอดีต สัตว์ชื่อว่าเป็นแล้ว มิใช่เป็นอยู่ มิใช่ จักเป็น ในขณะจิตที่เป็นอนาคต สัตว์มิใช่เป็นแล้ว มิใช่เป็นอยู่ (แต่) ชื่อว่าจักเป็น ในขณะจิตอันเป็นปัจจุบัน สัตว์ก็มิใช่เป็นแล้ว (แต่) ชื่อว่าเป็นอยู่ (และ) มิใช่จักเป็น ชีวิต อัตภาพ และสุขทุกข์ ทั้งมวล ประกอบอยู่ ด้วยจิตดวงเดียว ขณะ (แห่งชีวิตเป็นต้นนั้น) ย่อมเป็นไปเร็ว ขันธิเหล่าใดของคนที่ตายไป หรือ