วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - เมตตาฌาน : หน้า 154/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 154 ถึงอาจารย์ เมตตาของเราหาดำเนินไปไม่ เธอจึงไปหาพระมหาเถระ (รูปหนึ่ง) เรียนว่า "ท่านผู้เจริญ การเข้าเมตตาฌานของข้าพเจ้า คล่องแคล่วทีเดียว แต่ (เวลานี้) ข้าพเจ้าไม่อาจเข้าเมตตาฌานนั้น ได้ เหตุอะไรเล่าหนอ ?" พระเถระแนะว่า "เธอจงหานิมิตดูเถิด อาวุโส" ภิกษุนั้นหา (นิมิต) ดูไปจึงรู้ความที่อาจารย์ถึงมรณภาพแล้ว ก็ทำเมตตาถึงผู้อื่นต่อไป จึงยังสมาบัติให้แน่วแน่ได้ เพราะเหตุนั้น ไม่ควรเจริญไปในคนที่ทำกาลกิริยาแล้วเลยทีเดียว [ให้เจริญเมตตาในตนเองก่อน] แต่ว่าก่อนอื่นหมด ควรเจริญในตนเองบ่อย ๆ อย่างนี้ว่า "ขอ เราจงเป็นผู้ถึงซึ่งความสุข ไม่มีทุกข์เถิด" หรือว่า "ของเราจงเป็นผู้ไม่มี เวร ไม่มีความเบียดเบียน ไม่มีความทุกข์ มีความสุขบริหารตนไป เถิด' ดังนี้ก็ได้ หากมีความแคลงใจว่า "เมื่อเป็นเช่นนั้น คำใดที่ตรัสไว้ใน วิภังค์ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุมีใจไปกับเมตตาแผ่ไปตลอดทิศ หนึ่งอยู่อย่างไร เปรียบเหมือนบุคคลเห็นบุคคลผู้หนึ่ง ซึ่งเป็นที่รัก ที่เจริญใจแล้ว พึงแสดงความรักออกไปฉันใด ภิกษุย่อมแผ่เมตตา * นิมิต มหาฎีกาแก้ว่า อารมณ์ ไม่เข้าใจของท่าน น่าจะหมายถึงภาพที่ปรากฏแก่ใจของผุ้เพ่ง ตรวจดู (อย่างที่เรียกกันว่า "นั่งทางใน") เมื่อเห็นภาพคนตาย จึงได้รู้ว่าอาจารย์ถึง มรณภาพ (?)