วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - การฝึกหัดกรรมฐาน : หน้า 112/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 112 [วิธีฝึกหัดทํา] က ก็เพราะว่าในจตุกกะทั้ง ๔ นั้น จตุกกะนี้เท่านั้นที่ตรัสโดยเป็น กรรมฐานสำหรับอาทิกัมมิกะ (ผู้เริ่มปฏิบัติ) ส่วนจตุกกะ ๓ นอกนี้ ตรัสโดยเป็นเวทนานุปัสนา จิตตานุปัสนา และธัมมานุปัสนา สำหรับ ผู้ได้ฌานในจตุกกะแรกนี้แล้ว เพราะเหตุนั้น อาทิกัมมิกกุลบุตรผู้ใคร่ จะเจริญกรรมฐานนี้แล้ว บรรลุพระอรหัตพร้อมทั้งปฏิสัมภิทา ด้วย วิปัสนาอันมีอานาปานจตุตถฌานเป็นปทัฏฐาน ก็พึงทำกิจทั้งปวงมีการ ทำศีลให้บริสุทธิ์เป็นอาทิ โดยนัยที่กล่าวมาก่อนนั้นและ แล้วจึงเรียน เอากรรมฐานอันมีสนธิ ๕” ในสำนับของอาจารย์ผู้มีประการดังกล่าว แล้วเถิด [ปัญจสนธิ] นี้สนธิ ๕ ในคำนั้น คือ อุคคหะ ปริปุจฉา อุปัฏฐาน อัปปนา ลักขณะ ในสนธิ ๕ นั้น การเรียนเอา (แบบแผน) กรรมฐาน ชื่อว่าอุคคหะ การไต่ถาม (ข้อความ) กรรมฐาน ชื่อว่าปฏิปุจฉา ความปรากฏแห่ง (นิมิต) กรรมฐาน ชื่อว่าอุปัฏฐาน ความแน่วแน่ แห่งกรรมฐาน ชื่อว่าอัปปนา ความกำหนดกรรมฐานไว้ มีอธิบายว่า จดจำสภาพแห่งกรรมฐานไว้ว่า กรรมฐานนี้มีลักษณะอย่างนี้ ชื่อว่า ลักษณะ พระโยคาวจร เมื่อเรียนเอากรรมฐานมีสนธิ ๕ ดังนี้ ตัวเอง * ปญฺจสนธิก มหาฎีกาและให้แปลว่า ปญฺจปพพ์ - ๕ หมวด ๕ ข้อ หรือ ปญจภาคี - ๕ ส่วน