การกำหนดนิมิตในผมและโกฏฐาส : หน้า 45/266

0 ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - ๑ - หน้าที่ 45 ถามว่า พึงถือเอานิมิตในผมทั้งหลายอย่างไร ? ตอบว่า จึงถอนผม เส้น ๑ หรือ ๒ เส้น วางลงที่ฝ่ามือแล้วกำหนดสี (ของมัน) ก่อน จะดูผมทั้งหลายแม้ในที่ ๆ เขาตัดผม” ก็ควร แม้จะดูผมทั้งหลายที่ตก อยู่ในน้ำหรือตกอยู่ในยาคู ก็ควรเหมือนกัน เห็นในกาลที่สีมันยังคำ ก็พึงมนสิการว่ามันคำ เห็นในกาลที่สีมันขาว ก็พึงมนสิการว่ามันขาว แต่เห็นในกาลที่มันมีสีเจือปน ก็พึงมนสิการโดยสีที่หนา (กว่า) ก็ใน ผมทั้งหลายฉันใด ในโกฏฐาสตจปัญจกะทั้งสิ้นก็ฉันนั้น ได้เห็นเทียว จึงถือเอานิมิต” ครั้นถือเอานิมิตอย่างนี้แล้วจึงกำหนดลักษณะโกฏ ฐาสทั้งปวง โดยสี สัณฐาน ทิศ โอกาส (ที่ตั้ง) และตัดตอนแล้ว จึงกำหนดความเป็นปฏิกูล ๕ ประการ โดยสี สัณฐาน กลิ่น ที่อาศัย อยู่ และโอกาส (ต่อไป) นี้เป็นอนุบุพพิกถาในการกำหนด (ลักษณะและความ เป็นปฏิกูล) นั้นในโกฏฐาสทั้งปวง [ผม] อันดับแรก เกสา-ผมทั้งหลาย โดยสีปกติ เป็นสีดำดุจสีผล ๆ ประคำดีควายใหม่ ๆ โดยสัณฐาน ยาว กลม ดุจสัณฐานคันชั่ง โดยทิศ เกิดในทิศเบื้องบน (แห่งร่างกาย) โดยโอกาส (ที่ตั้ง) หนังสด ด. วินัยห้ามถอนผม แต่ถอนเพื่อประโยชน์เช่นนี้ท่านว่าไม่มีโทษ ๒. ฉินนฏฺฐาเน มหาฎีกาแก้เป็น มุณฑิตฏฐาเน-ที่ปลงผม ๓. - ตจปัญจกะนี้ มองดูเห็นได้ทั้งนั้น ส่วนในโกฏฐาสนอกนั้นดูไม่เห็น ได้แต่ฟังและนึกรู้แล้วถือ เอานิมิต