การศึกษาและวิธีนับในการปฏิบัติธรรม : หน้า 114/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 114 กระทบ บทว่า ฐปนา หมายเอาอัปปนา บทว่า สกุลกฺขณา ได้แก่วิปัสนา บทว่า วิวฏฺฏนา ได้แก่มรรค บทว่า ปาริสุทธิ ได้แก่ผล และบทว่า เตสํ ปฏิปสฺสนา ก็คือปัจจเวกขณ์ [คณนา-วิธีนับ] ในวิธีเหล่านั้น อาทิกัมมิกกุลบุตรนี้ควรมนสิการกรรมฐานนี้ ด้วยวิธีนับก่อน ก็แลเมื่อนับ ไม่พึงหยุดได้ ๕ ไม่พึงนำไปเหนือ ๑๐ ไม่พึงแสดงความ (นับ) ขาดในระหว่าง เพราะเมื่อหยุดใต้ ๕ จิต- ตุบาทจะดิ้นรนอยู่ในโอกาสอับแคบ ดังฝูงโคถูกกั้นไว้ในคอกแคบ ๆ ดิ้นอยู่ฉะนั้น เมื่อนำไปเหนือ ๑๐ เล่า จิตตุบาทก็จะพะวงอยู่ในการ นับนั้นเสีย (ไม่พะวงถึงกรรมฐาน) เมื่อแสดงความ (นับ) ขาดใน ระหว่าง จิตจะหวั่นไป ด้วยคิดท้อ) ว่ากรรมฐานของเราจะถึงที่สุด หรือไม่หนอ ?” เพราะฉะนั้น จึงนับเว้นโทษเหล่านั้นเสีย (นับช้า] อันอาทิกัมมิกะผู้จะนับ ควรนับโดยวิธีนับช้าคือนับอย่างคนตวง ข้าวเปลือกก่อน จริงอยู่ คนตวงข้าวเปลือกตักเต็มทะทานแล้วร้องว่า '๑' เทลงไป ตักอีก เห็นมูลฝอยอะไร ๆ (ปนอยู่ในข้าว เก็บ) ทิ้ง มันไปพลางก็ (เท) ร้องว่า "๑.๑' ไป นัยในการร้อยว่า "๒.๒ * มหาฎีกาว่า นับขาดนั้นคือนับข้ามเสีย ๑ เช่นว่า ๑, ๓, ๕. เข้าใจว่านับข้าม ๆ ขาด ๆ อย่างนั้น หนักเข้าจิตจะเหนื่อย จึงเกิดท้อใจขึ้น