วิสุทธิมรรค แปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 242/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 241 อกุศล ๑๒ สัญญาเป็นกามาวจรกุศลวิบาก ๑๑ สัญญาเป็นอกุศลวิบาก ๒ สัญญาเป็นกามาวจรกิริยา ๑๑ เหล่านี้เป็นต่าง ๆ กัน คือ มีสภาวะ ต่างกัน ไม่เหมือนกันและกัน เพราะเหตุนั้น จึงเรียกว่า นานัตต สัญญา (ความในข้อ นานอุตสญฺญาน์ อมนสิการา นี้ว่า) เพราะ ไม่ทำในใจ คือ ไม่นึกหน่วงเหนี่ยวเหลียวแลถึงนานัตตสัญญาเหล่านั้น โดยประการทั้งปวง มีคำอธิบายว่า เพราะเหตุที่พระโยคาวจร ไม่นึกถึง ไม่ใส่ใจ ไม่พิจารณาถึง ซึ่งนานัตตสัญญาเหล่านั้นเสีย [ความหมายต่างแห่งปาฐะ] က พระ อนึ่ง บัณฑิตพึงทราบว่า เพราะเหตุที่ในสัญญา ๓ นั้น รูป สัญญาและปฏิฆสัญญาข้างต้น ย่อมไม่มีแม้ในภพที่เกิดด้วยฌานนี้ทีเดียว จะกล่าวไยถึงกาลที่เข้าถึงฌานนี้อยู่ในภพนั้นเล่า เพร เพราะฉะนั้น ผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสความไม่มีทีเดียวแห่งสัญญาเหล่านั้น ทั้งสองฝ่าย ด้วยคำว่า "เพราะก้าวล่วง (และว่า) เพราะตกไป ส่วนใน นานัตตสัญญา เพราะเหตุที่สัญญา ๒๓ คือ สัญญาเป็นกามาวจรกุศล ๘ สัญญาเป็นกิริยา 8 สัญญาเป็นอกุศล เหล่านี้ ยังมีอยู่ในภพที่เกิด ด้วยฌานนี้ เพราะฉะนั้น พึงทราบว่าตรัส (ใช้คำ) ว่า 'เพราะไม่ ทำในใจถึงนานัตตสัญญาเหล่านั้น' แท้จริง แม้ในภพนั้น พระโยคา วจรเมื่อจะเข้าถึงฌานนี้อยู่ ก็เข้าถึงอยู่ได้เพราะไม่ทำในใจถึงนานัตต สัญญาเหล่านั้นนั่นเอง ด้วยเมื่อยังทำในใจถึงนานัตตสัญญาเหล่านั้นอยู่ ก็ชื่อว่า เป็นผู้ยังไม่เข้าฌาน แล ๑๐