วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 237/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 236 [แก้อรรถปาฐะในอากาสานัญจายตนะ] [แก้ สพฺพโส] ในปาฐะเหล่านั้น บทว่า สพฺพโส - โดยประการทั้งปวง" คือ สพฺพากาเรน - โดยอาการทั้งปวง” ความก็คือว่า ทั้งหมด หรือว่าไม่ มีส่วนเหลือ [แก้ รูปสญฺญาน์] บทว่า รูปสัญญา ได้แก่รูปาวจรฌานที่กล่าวโดยยกสัญญาเป็น สำคัญนั่นเอง และได้แก่อารมณ์ของรูปาวจรฌานนั้นด้วย จริงอยู่ แม้รูปาวจรฌานเรียกว่ารูป (เฉยๆ) ก็ได้ (ดัง) ในบาลีว่า รูปี รูปานิ ปสฺสติ" (ผู้ได้รูปฌาน ย่อมเห็นกสิณรูปด้วยฌานจักษุ) เป็น ต้น แม้อารมณ์ของรูปาวจรนั้น ก็เรียกว่ารูป (เฉย ๆ) ได้ (คง) ในบาลีว่า พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ” (ผู้ได้ รูปฌาน ย่อมเห็นกสิณรูปทั้งหลายในภายนอก อันงามและทราม) เป็นต้น เพราะเหตุนั้น ในที่นี้ คำว่ารูปสัญญา ที่มีความไขว่า รูเป สญฺญา รูปสญฺญา-สัญญาในรูป (ฌาน) ชื่อว่ารูปสัญญา" ดัง นี้นั้น พึงทราบว่าเป็นชื่อแห่งรูปาวจรฌาน ที่กล่าวโดยยกสัญญาเป็น สำคัญ และคำนั้นที่มีความไขว่า "รูป์ สญฺญา อสสาติ รูปสญญ์ ๑. เคยบอกแล้วว่า ประการ กับ อาการ ท่านว่าอันเดียวกัน คือ ประการ ในที่เช่นนี้ มีความ หมายว่า ชนิด อย่าง ส่วน อาการ มีความหมายว่า ส่วน เช่นเดียวกับ ทวัตติสาการ - ๓๒ อาการ ก็คือ ๓๒ ส่วน เพราะฉะนั้น จะว่า ทุกชนิด ทุกอย่าง หรือทุกส่วน ก็ได้ความเป็นอันเดียวกัน ๒. ที. ปาฏิ, ๑๑/๓๒๘ ๓. ม. ม. ๑๓/๒๘