วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 201/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 200 ข้อว่า จิตตั้งมั่นเร็ว คือจิตของผู้มีเมตตาเป็นวิหารธรรม ย่อม เป็นสมาธิได้เร็วทีเดียว ความชักช้าแห่งสมาธิจิตนั้นหามีไม่ ข้อว่า สีหน้าผ่องใส คือ ประการหนึ่ง หน้าของผู้มีเมตตาเป็น วิหารธรรมนั้น ย่อมมีสีหน้าผ่องใส ดัง (หัว) ตาลสุกที่เพิ่มหลุดจาก ขั้วฉะนั้น ข้อว่า ไม่หลงทำกาลกิริยา ความว่า ขึ้นชื่อว่า สัมโมหมรณะ (ความหลงตาย) ของผู้มีเมตตาเป็นวิหารธรรม ย่อมไม่มี ท่านเป็นผู้ ไม่หลงเลยทำกาลกิริยา ดังว่าหลับไปฉะนั้น ข้อว่า เมื่อยังไม่บรรลุคุณอันยิ่งกว่านั้น ความว่า ประการหนึ่ง ผู้มีเมตตาเป็นวิหารธรรมนั้น เมื่อไม่อาจบรรลุพระอรหัต อันเป็นคุณ ยิ่งกว่าเมตตาสมาบัติ เคลื่อนจากภพนี้แล้ว ย่อมเข้าถึงพรหมโลก ดังว่าหลับแล้วตื่นขึ้นฉะนั้น นี้เป็นกถาอย่างพิสดารในการเจริญเมตตา [กรุณาพรหมวิหาร] ส่วนว่า พระโยคาวจรผู้ใคร่จะเจริญกรุณาพรหมวิหาร จึง พิจารณาให้เป็นโทษของความไม่มีกรุณา และอนิสงส์ของกรุณาแล้ว จึงเริ่มเจริญกรุณาพรหมวิหาร (ต่อไป) ก็แลเมื่อจะเริ่มเจริญกรุณา นั้นไม่ควรเริ่มในบุคคลที่เป็นโทษแก่ภาวนา มีบุคคลที่รักเป็นต้นก่อน * มหาฎีกาว่า หมายถึงผู้ที่ฌานเสื่อมไปเพราะอันตรายอะไร ๆ ก็ตาม เมื่อจะทำสมาธิอีก จิตของเขาจะเป็นสมาธิได้เร็ว เพราะพยาบาทนิวรณ์ได้ถูกกำจัดไว้เสียไกลแล้ว