วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - การพิจารณาอานิจจา : หน้า 139/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 139 ทั้งหลายเกิดมาแล้ว ไม่ตั้งอยู่ตามอาการ (ที่เกิดมา) นั้น สลายไป โดยขณภังคะ (คือดับไปทุกขณะ) ทีเดียว บทว่า อนิจจานุปัสนา คือการพิจารณาเห็นว่าไม่เที่ยง ในขันธ์ทั้งหลายมีรูปเป็นอาทิ ด้วย อำนาจแห่งอนิจจตา (ที่กล่าวมา) นั้น บทว่า อนิจจานุปัสสี ก็ได้แก่ พระโยคาวจรผู้ประกอบด้วยการพิจารณาเห็นนั้น เพราะฉะนั้น ภิกษุผู้ เป็นอย่างนั้นหายใจออกและหายใจเข้าอยู่ พึงทราบว่า ชื่อว่า สำเหนียก ว่า "เราจักเป็นผู้พิจารณาเห็นว่าไม่เที่ยง หายใจออกหายใจเข้า" ในที่นี้ (วิราคานุปสฺสี นิโรธานุปสฺสี] ส่วนในบทว่า วิราคานุปสฺสี นี้ วิราคะ (ความคลายไป) มี ๒ คือ ขยวิราคะ (ความคลายโดยสิ้นไป) ๑ อัจจันตวิราคะ (ความ คลายสุดยอด) ๑ ในวิราคะ ๒ อย่างนั้น ความสลายไปทุกขณะแห่ง สังขารทั้งหลาย ชื่อขยวิราคะ พระนิพพาน ชื่ออัจจันตวิราคะ วิปัสนาและมรรคอันเป็นไปโดยอนุปัสนา ๒ อย่างนั้น ชื่อว่าวิราคา นุปัสสนา พระโยคาวจรเป็นผู้ประกอบด้วยอนุปัสนาทั้ง ๒ อย่างนั้น หายใจออก และหายใจเข้าอยู่ พึงทราบว่า ชื่อว่า สำเหนียกว่า 'เราจักเป็นผู้พิจารณาเห็นความคลายไป หายใจออกหายใจเข้า นัยแม้ในบทว่า นิโรธานุปสฺสี ก็ดุจนัยนี้ * มหาฎีกาและให้ประกอบความว่า ขยวิราคานุปัสา สำหรับวิปัสนา อัจจันตวิราคานุปัสนา สําหรับมรรค