วิสุทธิมรรค: การศึกษาเกี่ยวกับหัวใจในสรีรวิทยา : หน้า 60/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 60 ลูกสะบ้าคู่ของเด็ก ๆ (สำหรับล้อเล่น) หรือสัณฐานดังผลมะม่วงแฝด ติดอยู่ในขั้วเดียวกัน โดยทิศ เกิดในทิศเบื้องบน โดยโอกาส มันเป็น ก้อนเนื้อที่เอ็นใหญ่ซึ่งโคนเป็นเส้นเดียว (แล่น) ออกจากหลุมคอไป หน่อยแตกเป็น ๒ เส้น รัดไว้ โอบเนื้อหัวใจตั้งอยู่ โดยตัดตอน ไต ก็กำหนดตัดด้วยส่วนของไต นี่เป็น (สภาคบริเฉท) ตัดตอนด้วยส่อน ของตนแห่งไตนั้น ส่วน (วิสภาคบริเฉท) ตัดตอนด้วยส่อนที่ผิดกับ ตน ก็เช่นเดียวกับผมนั่นแล [หัวใจ] คำว่า หทย์ - คือเนื้อหัวใจ หัวใจนั้น โดยสี แดงดังสีหลัง กลีบปทุม โดยสัณฐาน มีสัณฐานดังดอกปทุมตูมที่เขาปลิดกลีบ ชั้นนอกออกแล้วตั้งคว่ำลง ข้างนอกเกลี้ยง ข้าในเป็น (รัง) เช่น ดังภายในบวบขม ของพวกคนมีปัญญาแย้มหน่อยหนึ่ง ของพวก คนปัญญาอ่อนคงดูกอยู่นั่น อนึ่ง ข้างในหัวใจนั้นมีหลุมขนาด เมล็ด ในบุนนาคได้ เป็นที่ขังอยู่แห่งโลหิตประมาณกึ่งซองมือ ซึ่งมโนธาตุ และมโนวิญญาณธาตุได้อาศัยเป็นไป ก็แลโลหิตนี้นั้น ของคนราค จริตเป็นสีแดง ของคนโทสจริตเป็นสีดำ ของคนโมหจริตเป็นสีเช่น ดังน้ำล้างเนื้อ ของคนวิตกจริตเป็นสีดังเยื่อถั่วพู ของคนสัทธาจริต เป็นสีดังดอกกรรณิการ์ ของคนปัญญาจริตใส่ผ่องไม่หมองมัว ขาว บริสุทธิ์ ปรากฏมีแสงดังแก้วมณีแท้ที่เจียระไนแล้ว โดยทิศ เกิด ในทิศเบื้องบน โดยโอกาส ตั้งอยู่หว่างกลางนมทั้ง ๒ ภายในร่างกาย ๒ * ในสรีรวิทยาว่า ไตอยู่ที่ข้างกระดูกสันหลัง แถวบั้นเอวทั้ง ๒ ข้าง