บทวิเคราะห์ว่าด้วยอารมณ์เดียวในสติ : หน้า 97/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 97 ความมีอารมณ์เดียว ความไม่ส่ายไปมาแห่งจิต ด้วยอำนาจแห่งการ หายใจออกยาวอยู่ สติย่อมตั้งมั่น (ในอารมณ์นั้น) เธอก็เป็นสโตการี ด้วยสตินั้น ด้วยความรู้นั้น (๒) เมื่อเธอรู้ความมีอารมณ์เดียว ความ ไม่ส่ายไปมาแห่งจิต ด้วยอำนาจแห่งการหายใจเข้ายาวอยู่ สติย่อมตั้งมั่น (ในอารมณ์นั้น) เธอก็เป็นสโตการด้วยสตินั้นด้วยความรู้นั้น ๆ เปฯ (๓๑) เมื่อเธอรู้ความมีอารมณ์เดียว ความไม่ส่ายไปมาแห่งจิต ด้วย อำนาจแห่งความเป็นผู้พิจารณาเห็นความสละละทิ้ง หายใจออกอยู่---- (๓๒) ----ด้วยอำนาจแห่งความเป็นผู้พิจารณาเห็นความสละละทิ้งหายใจ เข้าอยู่ สติย่อมตั้งมั่น (ในอารมณ์นั้น) เธอก็เป็นสโตการด้วยสตินั้น ด้วยความรู้นั้น" ดังนี้ [แก้ศัพท์ อัสสาสะปัสสาสะ] ในปาฐะเหล่านั้น ปาฐะว่า ทีฆ์ วา อสฺสสนฺโต คือยังอัสสาสะ ยาวให้เป็นไป หรือ ในอรรถกถาพระวินัยกล่าวว่า ลมออกข้างนอก ชื่ออัสสาสะ ลมเข้าข้างในชื่อปัสสาสะ แต่ในอรรถกถาพระสูตรทั้ง หลายมากลับกัน (กับคำอรรถกถาวินัย) ในลม ๒ อย่างนั้น เวลาที่ ครรภ์ไสยกสัตว์ทั้งปวงออกจากท้องมารดา ลมข้างในออกมาข้างนอก ก่อน ลมข้างนอกพาเอาธุลีละเอียดเข้าข้างในทีหลัง พอถึงเพดานปาก ก็ดับ” พึงทราบเรื่องลมอัสสาสะและปัสสาสะอย่างนี้ก่อน ๑. ขุ. ป. ๓๑/๒๖๔ ๒. มหาฎีกาเสริมความว่า "เพราะอย่างนี้เอง เขาจึงว่าเด็กแรกคลอดมันไอออกมา" คงหมาย ความว่าเพราะไอออกมาปะทะเสีย ลมเข้าครั้งแรกจึงตับแค่เพดานปาก เช่นนั้นกระมัง