วิชาธรรมะเบื้องต้น ตอน ๒ (ตอนจบ) - กังขาวิจารณาสุขนิเทศ : หน้า 24/329

ประโยค - วิชาธรรมะเบื้องต้น ตอน ๒ (ตอนจบ) - หน้าที่ 24 กังขาวิจารณาสุขนิเทศ ส่วนคุณอันขามความสงสัยในอธิษฐา เสียใจ ด้วยการกำหนด จับปัจจัยของนามรูปนั่นแหละ แล้วแต่ก็อยู่ ชื่อว่า กังขาวิจารณาสุขนิเทศ [รำพึงถึงเหตุปัจจัยของนามรูป] ภิกษุใดใครยังง่วงนอนวิรุธนั้นให้คล้องพร้อม ยอมรำพึงถึง การหาเหตุปัจจัยของนามรูปนั้น ประจุแพทย์ผู้อดล เห็นโรคแล้วอ่อน หาสนุกชนของมันนะนั้น หรืออนี้ ประจุบุรุษ (ผู้มีน้ำใจ) นักสงสาร พบเด็กอ่อนตัวเล็ก ๆ ขึ้นบนบนนอนอยู่แทนแล้วอมรำพึงมารดา บิดาของเด็กนัน ด้วยคิด (ถามในใจ) ว่า นี่ลูกของใครเล่านหน่อ ฉะนั้น เมื่อยังแรกที่ดีอ ภิกษุนันย่อมใคร่ครวญดั่งนี้ว่า "นามรูปนี้ ก่อนอัน มิใช่สิ่งที่ไม่มีเหตุ เพราะฉะนั้นจึงงามเป็นเดียวกันทุกแห่ง ทุกเมื่อ และทุกอัน มิใช่เป็นสิ่งมีปัจจัยอนุญาตมิฉะนั้นเป็นต้นเป็น เหตุ เพราะไม่มีสิ่งทั้งหลายย่อมเป็นต้นเหนือจากนามรูปไป เพราะ แม้ชนเหล่านั้นกล่าวแค่ผ่านมาแล้วนามรูปนั้นเอง ว่าเป็นอิสรเป็นต้น นาม รู้กล่าวว่าอิสรเป็นต้นของชนเหล่านั้นก็ต้อง (กลาย) เป็นสิ่งไม่มีเหตุ ไป เพราะเหตุนี้ อันเหตุปัจจัยทั้งหลายของนามรูปนั้นน่าจะพึงมี (ก็แล้ว) เหตุปัจจัยเหล่านั้น ได้แก่อะไรเล่านหนอ"