การเข้าใจความไม่เที่ยงและอนิจจาในธรรม : หน้า 52/329

ประโยค- วิถีมิวรคลรงเป็นผู้สร้าง ผู้สวย (ผล) ผู้มีอำนาจในนตน เพราะรูปีดไม่เที่ยง รูปนั้นย่อมเป็นทุกข์ ไม่อาจห้ามความไม่เที่ยงหรือความเกิดความเสื่อมความถูกบีบีอันมั่นคงของตนเองได้ (ก็แล้ว) ความเป็นผู้สร้างเป็นต้นแร่งนี้จึงว่า เพราะดูนั้น พระผู้พระภาคเจ้าถึงตรัสว่า "อุปภิกขุทั้งหลาย ก็หาผู้เป็นอัปปภาพ" ดูก็เป็นอานิจจา แม้สัมมะ-สะนะดังกล่าวมานี้ก็เป็นสัมมะหนิ ด้วยคำจานว่า "อนุตตา อสาฎู"ชื่อว่าเป็นอนุตตา เพราะอรรถคือสาระมีได้ นั้นแต่( ว่า) โดยแยกออกไปก็เป็นสัมมะนะ ๑๑ อย่าง (เหมือนกัน) นัยในบทที่เหลือก็เหมือนกันนี้ก็เป็นต้น ก็ยัง (เดาว่า) นี่ๆ ราใจไม่เที่ยง รูปนั้นก็ยังเป็นประเภคลังตะเป็นต้นโดยแน่แท้ เพราะเหตุนี้นั่นเพื่อจะแสดงปริยาย (คือคำไวพจน์) ของอนิจจัพพหะนั้น หรือว่าเพื่อแสดงความเป็นไปแห่งมนสิกา โดยอาการต่างๆ พระบาเจจิว่าก็ไร้ซึ่งก็ว่า "...รูปทั้งที่เป็นอดีตอนาคตและปัจจุบันเป็นของไม่เที่ยง เป็นของที่ปัจจัยปรุงแต่งขึ้น อาศัยเหตุเกิดขึ้นมีความสิ้นไปเป็นธรรมดา มีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีความดับไปเป็นธรรมดา" ดังนี้ นัยในบทนี้ก็เหลือมิวานั้นเป็นต้น ก็ยัง (เดาว่า) นี้และเพื่อประโยชน์แก่ความมันคงแห่ง อนิจจสัมมะนะ ทุกสัมมะนะ * ประโยคแกะไว้เป็น อนุตตา นิวาสี พิจารณาแล้วน่าว่า เป็นคำศัพท์สมบูรณ์ดี คำนี้ก็คงเป็น อนุตตา วิสา แปลได้ความลีว่า เข้ากับความข้างหลังได้สนิทด้วย