ความเข้าใจในศาสตร์ธรรม : หน้า 8/329

ประโยค - วิชาธรรมเป็นแปล ภาค 3 (ตอนจบ) - หน้าที่ 8 สัตว์วิญญาณธาตุ ว่าเป็นมนุษยตนะ กำหนดธรรมทั้งหลายมีผลสะเป็นต้นที่สัมบูญธาตุนี้ และรูปลักษณะว่าเป็นธรรมยตนะ ในอายตนะ ๑๒ นี้ อายตนะ ๑๐ ถึง เป็นรูป อายตนะ ๑ ถึงเป็นนาม ดังนี้ พระโอยความจริงหนึ่ง กำหนดคนรูปทางอายตนะ ๑๒ โดยนัยดังกล่าวมานี้ [กำหนดคนรูปทางขันธ์ ๕] พระโอยความจริงอีกหนึ่ง กำหนดให้ชองนั่น ทางขันธ์ ๕ กำหนดอย่างไร ภูกในพระศาสนานี้ กำหนดว่า "รูป ๑๓ ในสรระนี้ คือ ธาตุ ๔ ทั้งสิญญูญาณ สี กลิ่น รส โอฬ ท้อศัยชด๕ นั่นอยู่ ประสาน ๕ มีัญญฎปะสมบัตินั่น วัตถุรูป ภาวะ ชีวิตนทรัย เลียงทั้งสองสมบูญ นั่นคือเป็นรูปสำเร็จแล้วเป็นรูปแท้ ควรแก่การลูกค้าส (พิจารณา) ส่วนรูป ๑๐ คือ กายวิญญูญ ตีวิญญูฒ อาถรรพตุ คามแห่งรูป ความเบาแห่งรูป ความอ่อนแห่งรูป ความค่อมแคล่แห่งรูป ความเติบแห่งรูป ความสับต่อแห่งรูป ความโกรนไปแห่งรูป ความไม่เที่ยงแห่งรูป เหล่านี้มีชูฯลฯสิ่งมีใช่รูในแทน เป็นแต่ อาการแห่งรูป วิการแห่งรูป และเครื่องกำหนดดัดระหว่างแห่งรูป มิโชรู่ที่ควรแก่การลูกค้าภิ (พิจารณา) ก็แล้วว่ามันก็ถึงยังความนับรูป โดยเพียงเป็นอาการ เป็นวิภาร เป็นเครื่องกำหนดดัดระหว่างแห่งรูปทั้ง *อาการได้แก่รูปฎ ๒ วิภาได้แก่สุตาทิริย (รูป ๒ มีความเมบเป็นต้น) และลักษณะ ๕ มีความเต็มโตขึ้นเป็นต้น ส่วนเครื่องกำหนดดัดระหว่าง ได้แก่ อาการาศาสตร์