วิถีธรรมพระแปล ภาค ๒ ตอน ๒ : หน้า 235/329

ประโยคสรุป – วิถีธรรมพระแปล ภาค ๒ ตอน ๒ (ตอนจบ) หน้าที่ 235 [อนุสัย] ธรรม ๑ มีความร้าเป็นต้น ที่กล่าวไว้ดังนี้ว่า “อนุสัยคือ กามารมณ์ อนุสัยคือสมานา อนุสัยคือวิญญาณ อนุสัยคือวิจารณา อนุสัยคืออาชา” ชื่อว่า อนุสัย เพราะ อรรถว่า เรียนแรง จริงอยู๋ ธรรมเหล่านี้ เพราะความที่เรียวแรง จึงนอนเนื่องอยู่ (คือนอนประจำอยู่?) โดยที่ความร้าเป็นต้น เป็นอุปัทเหตุเนื่อง ๆ ที่เดียว เช่นนี้ จึงได้อนุสัย [มลาย] ธรรม ๓ คือโลภะ โทสะ โมหะ ชื่อว่า มละ (มลิน) เพราะ ตัวเองก็ไม่สะอาดด้วย เพราะทำความไม่สะอาดแก่ธรรมอื่น ด้วย เหมือนน้ำมัน ยาทหยดตา และเปื้อนตา [อุคคลธรรมดา] ธรรม ๑๐ นี้ คือ ปาณาติบาต อทินันทนา กามสุจิฉาจา มูสสาวะ ปิสูฉาวา ตรุสวาจา สัมผัปปลจาน อภิชฌา พยาบาท มิจฉาทิฏฐิ ชื่อว่าอุคคลธรรมดา เพราะเป็นอุกอสุธรรมด้วย เพราะ เป็นทางแห่งทุกข์ทั้งหลายด้วย *อนุสัย ที่ว่าร้ายแรง (ามคต) นั้น อธิบายของมหาภิกษุท่านว่า “อนุญาสาธารณโณ ถามมคามนี้ สภาวะ-สภาพของความเป็นต้น เป็นอนุญาสาธารณ์ (คือเป็นพิเศษ ไม่ทั่วไป” ไม่ทั่วไปแก่ ธรรมอื่น?) ก็ไม่ช้าว่าอย่างไร แต่ควรรทราบไว้ด้วยว่า อนุสัสนอกจากเป็นไปในธรรมว่า เนือง ๆ แล้ว ยังเป็นไปในอรรถว่า ยิง ก็ได้ด้วย