การวิจัยธรรมและสมุจฉทปหาน : หน้า 266/329

ประโยคส- วิจัยธรรมรวบแปลภาค ๓ ตอน ๒ (ตอนบน) หน้าที่ ๒๖๖ กล่าวแต่แต่โดยสังเขปว่า "กิดังคงปาหน ย่อมมีแก่พระโภคาวาร ผู้เชิญสมาธิเป็นไปในส่วนปฐพี (ความเห็นผิด) ทั้งหลาย" ดังนี้ [สมุจฉทปหาน] ส่วนการละธรรมทั้งหลายมีสังโฆษณ์เป็นต้น ด้วยอริยมรรญาณ อย่างที่บ่นบุญไปก็ไม่ดี จุดกภ (คือการทำลายไป) แห่งต้นไม้ที่ถูกสายฟ้าฟาด (ไม่งอกอีก) อนันต์ อันนี้เชื่อว่าสมุจฉทปหาน ซึ่งบาร์เทหมายเอาว่าไว้ (โดยสังเขป) ว่า "กิสดสมุจฉทปหาน ย่อมมีแก่พระโภคาวรร ผู้เจริญสมาธิเป็นไปในส่วนปฐพี (ธรรมที่ให้ถึงความสิ้นคือโรรธ) อันเป็นโลกตะร ในบทหน ๑๓ ตามที่กล่าวมานี้ สมุจฉทปหานอย่างเดียวเท่านั้น ท่านประสงค์เอาในบทนี้ แต่เหตุใด เมื่อว่างมนปานและตังกปหานในส่วนเบื้องต้นของพระโภคัน นี้ก็มีมรรคนันเป็นจุดมุ่งหมายนันเอง เหตุนี้ พึงทราบเถิดว่า โดยปริยายนี้ ปานะทั้ง ๑ ก็เป็นกิจแห่งมรรคภูมิด้วยกัน เหมือนอย่างว่า แม้ส่งใดท่านผู้อบน