วิโมกขบุป ๓: การศึกษาและความเข้าใจในพระอริยบุคคล : หน้า 171/329

ประโยคผลอง - วิชญาธรรมวรรณคดี ภาค ๓ ตอน ๒ (ตอนจบ) - หน้าที่ ๑๗๑ [วิโมกขบุป ๓] ในการถึงว่าคือเป็นสมแห่งวิโมกข และในความเป็นปัจจัยเพื่ออ่านพระอริยบุคคลนั้น วิปัสสนาญาณนี้ คือว่าถึงชื่อความเป็นบุคคลแห่งวิโมกข ๑ ก็โดยความเป็นอธิปัญญาแห่งวิโมกข ๑ (คือสังขารสมินทรีย์ ปัญญามิรีย์) เพราะเป็นไปด้วยอำนาจแห่งอุปสนา ๓ จริงอยู่ อุปสนา ๓ ท่านเรียกว่า วิโมกขบุค ๓ ดังกล่าวว่า "ก็ วิโมกขบุค นี้แห ย่อมเป็นไปเพื่อความออกไปจากโลก คือล้อมเป็นไปเพื่อภาวะคือความพิจารณาเห็นส่งจรทั้งบวงโดยติดคต และโดยรอบด้าน และเพื่อความแส่มเข้าไปแห่งจิต ในอธิสมธาร (คืออังคุตตราอุภาสังขารเป็นอธิปมิมิได้) (๑) เพื่อภาวะคือความเข้าใจในสงขรทั้งปวง และเพื่อความแผ่นเข้าไปแห่งจิต ในอปปนิงฤทธิ์ต (รถอุอันไม่มีอธิศีลอคความปรากฏ หรือก็เลย) (๑) เพื่อภาวะคือความพิจารณาเห็นธรรมทั้งปวง โดยความเป็นฝ่ายอื่น (คือไม่เชื่อฟัง) และเพื่อความแผ่นเข้าไปแห่งจิตในอธิสมธาร (คืออังคุตตราอุภาสังขารเป็นอธิปมิมิได้) (๑) นี้วิโมกขบุค ๑ เป็นไปเพื่อความออกจากโลก"') เอิบายความบาลี ในปฐมะหวาศันน ปฐมว่า "ปริจฉนทปริวฏฺฐโ ติโดยคตตอน