แนวทางการพัฒนาวิทยาพูดในพระพุทธศาสนา : หน้า 307/329

ปรมสุขะ สาธา พุทธี วิริยปฏิญาณ-ประดับด้วย ศรัทธา พุทธี และ วิริยะ อันหมดจดอย่างยิ่ง (2) สีลาวุทุมทวามุทวามคุณสมุทฺตเป็นอย่างดีคุณ สมุทธ์ มัชฌิส อาจจะ และอาชฺวะ มัวแต่ เป็นอาทิ (3) สกฺสมย สยมุตฺตุ คหนฺโธโคหา สมฺโภ เทน งามุงฝัก (คือวิวัจฉยข้อยุ่งยาก) ได้ทั้งในสิทธิฝ่ายตนและในฝ่ายอื่น (4) ปญฺญาเวยญุตฺตสมุทฺตสมุนาเขต-ประกอบพร้อมไปด้วย ความกระจ่างแจ้งแห่งปัญญา (5) ตีปฏิวตปาปปิ ตปป เท สตา สตตา อปปุติ- หยดาผา ปาปวานะ-มิสามารถแห่งญาณอันไม่อ้องอับในพระสัตถกษา สฺนฺตา ปรเทิฏ คืพระไตรปิฏก พร้อมทั้งธรรดา (บ) มหาวุฑฺฒารณ-เป็นนักพูดชั้นเยี่ยม พูดได้ทั้งผู้ทั้งแก่ (7) กรุณสมปดติชินตฺดุษฎปริทฺปูรณฺนิวรรตฺณอทูต-ประกอบด้วยความงามแห่งอักษรอันเป็นเลิศ ที่ความถึง พร้อมแห่งกรณี (คือเครื่องทำเสียง) ทำให้เกิดเสียงเปล่าออกมาได้คล่อง (8) ยุตฺตมตตฺตวา วาทีวเรน-เป็นนักพูดชนิดเยี่ยม พูดได้ทั้งผู้ทั้งแก่ * ยุตฺตมตตฺตวา-พูดได้ทั้งผู้ทั้งแก่ เข้าใจว่าจะได้นอกจากพระสูตรในจตุคาม ในทำนองนั้น ใช้ศัพท์ว่า ยุคปฏิกรณ์-ผู้มีปฏิกรณ์ในการพูด (ปัญหา) มุตฺตปฏิกรณ์-ผู้มีปฏิกรณ์ในการแก้ (ปัญหา) แบ่งเป็น ๔ ประเภท คือ ผู้ที่ได้แก่พูด แก้ไม่ได้ก็มี ผู้ที่ได้แต่พูด แก้ไม่เป็นก็มี