วิจารณ์ธรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 276/329

ประโยค- วิจารณ์ธรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๒ (ตอนจบ) - หน้าที่ 276 (ทุกชน) ข้อยมเข้าสมบัตของตน ๆ ได้ [เข้าเพื่ออะไร] ปัญหาธรรมว่า "เข้าเพราะ (เพื่อ) อะไร" แล้วก็ เพื่อกุศลธรรมสุขาวาระ (ความพออยู่สำราญในปัจจุบันชาติ) เหมือนอย่างพระราชาเสวยสุข เทวดาทั้งหลายอรชโยโลกุตรสุข ฉันใด พระอภิธรรมหลายคิดว่า เราทั้งหลายอาศวยอรชโลกุตรสุข ทำอธรรปลิจฉา (กำหนดภาคา) แล้วก็เข้าข้ามบัติในทุกขณะที่ต้องการ ฉันนั้น [เข้าอย่างไร ยังอยู่อย่างไร ออกอย่างไร] ปัญหาธรรมว่า "และการเข้ามาบัตินันเป็นอย่างไร (เข้า) แล้ว" ยังอยู่อย่างไร ออกอย่างไร" แล้วก็ อันดับแรก การเข้าผล-สมาบัตินันย่อมมีด้วยอาการ ๒ คือ เพราะไม่มนัสกริจถึงอารมณ์นี้จากพระนิพพาน ๑ เพราะมนัสกริจถึงพระนิพพาน ๑ ดั่งพระธัมม-ทินนานาเถรกล่าว (แก้วาสาฯอุปถก) ว่า "อุกุฏอาจใส ปัจจัยแห่งการเข้าอธิษฐานโตวุฏิมิ ๒ คือ ไม่มนัสกริจถึงอธมิคทั้งปวง ๑ มนัสกริจถึงแต่ทรอ่นกันไม่มีมิต (คืออิทธพาน) ๑ ดังนี้ ส่วน (ต่อไป) นี้ เป็นลำดับการเข้าในการเข้ามาบัตินันนี้ ความว่า พระอริยสาวผู้มีความประสงค์ด้วยผลสมบัติ พึงไปในที่ละบ (คน) ปลีกตัวอยู่แล้ว (ทวิปสนา) เพื่อพิจารณาส่งธารโดยวิเศษญาณ มี * ม. มู. ๒/๕๕๓