หลักธรรมสำคัญในพระไตรปิฎก : หน้า 78/373

แนวคิด 1. หลักธรรมต่าง ๆ ในพระไตรปิฎกเป็นหลักปฏิบัติเพื่อไปสู่นิพพาน เป็นหลักธรรมที่ มีความเชื่อมโยงสัมพันธ์กันทุกหมวด ไม่ขัดแย้งกัน ย่อและขยายได้ หากย่อจนถึงที่สุดก็จะ เหลือข้อเดียวคือ “ความไม่ประมาท” หากขยายความแล้วจะได้ “84,000 ข้อ หรือ พระธรรม ขันธ์” แบ่งเป็นพระวินัย 21,000 ข้อ พระสูตร 21,000 ข้อ และพระอภิธรรม 42,000 ข้อ 2. หลักธรรมทั้งหมดในพระไตรปิฎกอาจจะจัดแบ่งเป็น 3 ข้อ ก็ได้คือ ละชั่ว ทำดี และ ทำใจให้ผ่องใส หลักธรรม 3 ข้อนี้ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ไตรสิกขา คือ ศีลสิกขา จิตสิกขา และ ปัญญาสิกขา ถ้าขยาย 3 ข้อนี้ ให้เป็น 8 ข้อก็ได้เรียกว่า มรรคมีองค์ 8 ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ สัมมา สังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ สัมมาทิฏฐิและสัมมาสังกัปปะ จัดอยู่ในปัญญาสิกขา สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะ จัดอยู่ในศีลสิกขา สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ จัดอยู่ในจิตสิกขา 3. หลักธรรมสำคัญอีกหมวดหนึ่ง ซึ่งปรากฏอยู่ในอรรถกถา คือ นิยาม 5 ได้แก่ พีช นิยาม อุตุนิยาม จิตตนิยาม กรรมนิยาม และธรรมนิยาม นิยามทั้ง 5 นี้ เป็นกฎที่ควบคุม ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกและในอนันตจักรวาล วัตถุประสงค์ เพื่อให้นักศึกษาได้ทราบภาพรวมหลักธรรมสำคัญในพระไตรปิฎกดังนี้ คือ นิพพาน ความไม่ประมาท ละชั่ว ทำดี ทำใจให้ผ่องใส มรรคมีองค์ 8 ไตรสิกขา องค์ประกอบพระไตรปิฎก และ นิยาม 5 อันเป็นความรู้พื้นฐานสำหรับศาสตร์ต่างๆ ในบทอื่น ๆ ต่อไป บทที่ 4 หลักธรรมสำคัญในพระไตรปิฎก DOU 67