พระวินัยธรนักกฎหมายในพระธรรมวินัย : หน้า 205/373

7.12 พระวินัยธรนักกฎหมายในพระธรรมวินัย พระวินัยธร หมายถึง พระผู้ชำนาญวินัย ถ้าเป็นทางโลกก็คือผู้ชำนาญด้านกฎหมาย หรือนักกฎหมายนั่นเอง ในบรรดาผู้ชำนาญวินัยในพระพุทธศาสนานั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ยกย่องพระอุบาลีว่าเป็นเลิศกว่าภิกษุทั้งปวงการจะเป็นพระวินัยธรได้นั้นพระพุทธองค์ทรงกำหนด คุณสมบัติที่สำคัญไว้ในปฐมวินัยธรสูตร 7 ประการ ดังนี้ (1) รู้จักอาบัติ หมายถึง รู้อาบัติทั้ง 7 กอง ได้แก่ ปาราชิก สังฆาทิเสส เป็นต้น (2) รู้จักอนาบัติ หมายถึง สามารถวินิจฉัยเรื่องเกี่ยวกับอาบัติแต่ไม่ถึงกับต้องอาบัติ เช่น นางภิกษุณีอุบลวรรณาถูกข่มขืน ท่านไม่ยินดีจึงไม่ต้องอาบัติ เป็นต้น (3) รู้จักลหุกาบัติ หมายถึง รู้ว่าอาบัติเบา 5 อย่าง คือ ถุลลัจจัย ปาจิตตีย์ ปาฏิเทสนี- ยะ ทุกกฏ และทุพภาษิต จะพ้นได้ด้วยการแสดงอาบัติ หรือ ปลงอาบัติ (4) รู้จักครุกาบัติ หมายถึง รู้จักอาบัติหนัก คือ รู้ว่าสังฆาทิเสสจะพ้นได้ด้วยการอยู่ กรรม และรู้ว่าอาบัติปาราชิกไม่อาจจะแก้ไขได้ ต้องให้ลาสิกขาอย่างเดียว (5) มีศีล สำรวมระวังในปาฏิโมกข์ เพียบพร้อมด้วยอาจาระคือมารยาทและโคจร มี ปกติเห็นภัยในโทษแม้เล็กน้อย หมั่นศึกษาและตั้งใจรักษาสิกขาบททุกข้อ คำว่า “โคจร” หมายถึง สถานที่ซึ่งภิกษุควรเที่ยวไป และต้องไม่ไปในสถานที่ที่ไม่ควร ไป เช่น สถานที่ของหญิงโสเภณี หญิงหม้าย สาวแก่ ร้านสุรา เป็นต้น (6) ได้ฌาน 4 อันเป็นเครื่องอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน (7) เป็นพระอรหันต์ คุณสมบัติของพระวินัยธร 7 ประการดังที่กล่าวมาข้างต้น สามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 มีความรู้เรื่องพระวินัยเป็นอย่างดี ประกอบด้วย ข้อ 1, 2, 3 และ 4 กลุ่มที่ 2 คือ มีศีลธรรม ประกอบด้วย ข้อ 5 คือ มีศีล, ข้อ 6 คือ ได้ฌาน 4 และ ข้อ 7 เป็นพระอรหันต์ ผู้หมดกิเลสแล้ว จึงกล่าวโดยย่อได้ว่า พระวินัยธรจะต้องมีความรู้คู่ศีลธรรมนั่นเอง 194 DOU สรรพ ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก