บทสนทนาระหว่างพระเจ้าอชาตศัตรูและพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 276/373

ต่อมาทาสผู้นั้นได้ออกบวชเป็นบรรพชิต เมื่อเขาบวชแล้วมหาบพิตรจะยังให้เขากลับมาเป็น ทาสคอยฟังพระบัญชาอีกหรือไม่? อ.(พระเจ้าอชาตศัตร) จะเป็นเช่นนั้นไม่ได้เลย พระเจ้าข้า อันที่จริงข้าพระองค์เสียอีก ควรจะไหว้เขา ควรจะลุก รับเขา ควรจะเชื้อเชิญให้เขานั่ง ควรจะบำรุงเขาด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร ควรคุ้มครองเขาอย่างเป็นธรรม มีหรือไม่ ภ. พระผู้มีพระภาคเจ้า) มหาบพิตร ถ้าเมื่อเป็นเช่นนั้น สามัญญผลที่เห็นประจักษ์จะ อ. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เมื่อเป็นเช่นนั้น สามัญญผลที่เห็นประจักษ์มีอยู่อย่างแน่แท้ ภ. มหาบพิตร นี้แหละสามัญญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบันประการแรก อ. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระองค์อาจทำให้รู้สามัญญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบันแม้ ข้ออื่นให้เหมือนอย่างนั้นได้หรือไม่ ภ. อาจอยู่มหาบพิตร แต่ตถาคตจักขอย้อนถามก่อนโปรดตรัสตอบตามที่พอพระทัย สมมติว่า ชาวนาหรือคฤหบดีบางคนซึ่งเสียภาษีอากรให้แก่พระองค์อยู่เป็นประจำ ต่อมาเขาได้ ออกบวชเป็นบรรพชิต เมื่อบวชแล้วเป็นผู้สำรวมกาย สำรวมวาจา และสำรวมใจอยู่ มหาบพิตร จะพึงตรัสสั่งให้เขาเสียภาษีอากรให้แก่พระองค์อีกหรือไม่ อ. จะเป็นเช่นนั้นไม่ได้เลย พระเจ้าข้า อันที่จริงหม่อมฉันเสียอีก ควรจะไหว้เขา ควรลุกรับ เขา ควรจะเชื้อเชิญเขาให้นั่ง ควรจะบำรุงเขาด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัช บริขาร ควรคุ้มครองเขาอย่างเป็นธรรม ภ. มหาบพิตร ถ้าเมื่อเป็นเช่นนั้น สามัญญผลที่เห็นประจักษ์จะมีหรือไม่ อ. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เมื่อเป็นเช่นนั้น สามัญญผลที่เห็นประจักษ์มีอยู่อย่างแน่แท้ ภ. มหาบพิตร นี้แหละสามัญญผลที่เห็นประจักษ์ในปัจจุบันประการที่สอง จากนั้นพระเจ้าอชาตศัตรูทรงทูลถามสามัญญผลยิ่ง ๆ ขึ้นไป พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ ทรงแสดงสามัญญผลไปตามลำดับ ตั้งแต่เรื่องศีล สมาธิ และปัญญาจนถึงการได้บรรลุธรรม เป็น พระอรหันต์ เมื่อทรงแสดงธรรมจบแล้ว พระเจ้าอชาตศัตรูได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ ผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์ไพเราะจับใจยิ่งนัก เปรียบเหมือนหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอก ทางแก่คนหลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืด ข้าพระองค์ขอถึงพระผู้มีพระภาคเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ว่าเป็นสรณะและปฏิญาณตนว่าเป็นอุบาสก ผู้ขอถึงพระรัตนตรัยไปตลอดชีวิต 1 สุมังคลวิลาสินี, อรรถกถาทีฆนิกาย สีลขันธวรรค, มก. เล่ม 11 ข้อ 100-101 หน้า 304-308. บทที่ 9 ว า ท ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก DOU 265