ความสัมพันธ์ของจิตกับใจ : หน้า 106/373

ความสัมพันธ์ของจิตกับใจ จิตกับใจนั้นเป็นคนละอย่างกันโดยจิตเป็นส่วนหนึ่งของใจจากที่กล่าวแล้วว่าใจประกอบ ด้วย เวทนา คือ รู้สึกหรือเห็น, สัญญา คือ จำ, สังขาร คือ คิด และ วิญญาณ คือ รู้ โดย “จิต” นั้นคือ “สังขาร” มีสัณฐานเป็น “ดวง” เรียกว่า “ดวงจิต” หรือ “ดวงคิด” และนามขันธ์อีก 3 ประการที่เหลือคือ เวทนา สัญญา และวิญญาณ ก็มีสัณฐานเป็นดวงเช่น เดียวกันเรียกว่า ดวงเห็น ดวงจำ และดวงรู้ ดวงทั้ง 4 นี้ซ้อนกันอยู่เป็นชั้นๆ โดยดวงเห็นหรือ ดวงเวทนาอยู่ชั้นนอกสุด ดวงจำหรือดวงสัญญาซ้อนอยู่ข้างในดวงเห็น ดวงจิตหรือดวงสังขาร ซ้อนอยู่ข้างในดวงจำ ดวงรู้หรือดวงวิญญาณ ซ้อนอยู่ข้างในดวงจิต” ดังภาพต่อไปนี้ องค์ประกอบของ “ใจ” ดวงเห็น ดวงจ๋า ดวงคิด ดวงรู้ สถานที่อยู่ของใจ ปกติแล้วใจนั้นรวมกันก็ได้แยกกันก็ได้ ถ้ารวมกันเป็นจุดเดียวก็จะซ้อนกันเป็น 4 ชั้นดัง ภาพข้างต้น เมื่อใจรวมกันจะมีที่ตั้งอยู่ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ 6 กล่าวคือ หากนำเส้นด้ายมา 2 'พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) (2537). มรดกธรรมของหลวงพ่อวัดปากน้ำ กัณฑ์ที่ 46 “มหาสติปัฏฐาน สูตร” หน้า 538. บทที่ 5 ม นุ ษ ย ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก DOU 95