ปกครองในทางพระพุทธศาสนา : หน้า 136/373

ปกครองในทางพระพุทธศาสนา จึงอยู่ที่การสร้างสภาพเอื้อให้มนุษย์ในสังคมสามารถ ประพฤติปฏิบัติตนเพื่อบรรลุเป้าหมายทั้ง 3 ระดับนี้ได้โดยง่าย ซึ่งแน่นอนเบื้องต้นต้องสร้าง ความสงบเรียบร้อยขึ้นในสังคมก่อน ด้วยการควบคุมคนพาลและอภิบาลคนดี จากนั้นจึงสร้าง สิ่งแวดล้อมที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิตไปสู่เป้าหมายเหล่านี้ให้แก่พลเมือง 6.4 ธรรมาธิปไตยหัวใจของรัฐศาสตร์ ธรรมาธิปไตย หมายถึง มีธรรมเป็นใหญ่ มีธรรมเป็นอธิบดี กระทำกิริยาคือราชกิจ ทุกอย่างด้วยอำนาจธรรมเท่านั้น กล่าวคือ การตัดสินใจในการปกครองทุกอย่าง จะต้องยึด หลักธรรมเป็นเกณฑ์เท่านั้น ธรรมาธิปไตยจึงถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของการปกครอง หรือเป็น หัวใจสำคัญของหลักรัฐศาสตร์ในพระไตรปิฎก ธรรม หมายถึง ความถูกต้อง ความดีงาม ซึ่งมีทั้งที่ ซึ่งมีทั้งที่เป็นหลักคำสอนของพระสัมมา สัมพุทธเจ้า เช่น มรรคมีองค์ 8, อปริหานิยธรรม เป็นต้น และหลักธรรมที่มีมาแต่เดิมก่อน การตรัสรู้ของพระพุทธองค์ เช่น ศีล 5, ทศพิธราชธรรม, กุศลกรรมบถ 10 และ จักรวรรดิวัตร เป็นต้น เรื่องธรรมาธิปไตยนี้ ปรากฏอยู่ในราชสูตร ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสถึงการ ปกครองทวีปทั้ง 4 ของพระเจ้าจักรพรรดิ และตรัสถึงการปกครองพุทธบริษัทของพระองค์เอง ว่าใช้หลักเดียวกัน คือ ธรรมาธิปไตย พระเจ้าจักรพรรดิ หมายถึง กษัตริย์ผู้มีบุญญาธิการมาก เป็นผู้ปกครองทวีปทั้ง 4 คือ ชมพูทวีป อุตตรกุรุทวีป ปุพพวิเทหทวีป และอมรโคยานทวีป พระเจ้าจักรพรรดิทุกพระองค์จะ มีรัตนะ 7 คือ จักรแก้ว ขุนพลแก้ว ขุนคลังแก้ว นางแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว และแก้วมณี พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในราชสูตรมีใจความว่า พระเจ้าจักรพรรดิผู้ทรงดำรงอยู่ใน ธรรม เป็นพระธรรมราชา... ทรงสักการะ เคารพนอบน้อมธรรม... มีธรรมเป็นใหญ่ ย่อมทรง จัดแจงการรักษา ป้องกัน คุ้มครองที่เป็นธรรมในชนภายในคือ พระมเหสี พระราชโอรส พระราชธิดา และย่อมทรงจัดแจง การรักษา ป้องกัน คุ้มครอง ที่เป็นธรรม ในพระราชวงศานุ วงศ์ หมู่ทหาร พราหมณ์ คหบดี ชาวนิคม ชนบท สมณพราหมณ์ เนื้อและนกทั้งหลาย ธรรม ในที่นี้ คือ กุศลกรรมบถ 10 ประการ * อรรถกถาจักกวัตติสูตร, อรรถกถาทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค, มก. เล่ม 15 หน้า 131 และ อรรถกถาจักกวัตติ สูตร, อรรถกถาอังคุตรนิกาย ติกนิบาต, มก.เล่ม 34 หน้า 37. บทที่ 6 รัฐ ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก DOU 125