การระงับอธิกรณ์ในพระวินัย : หน้า 200/373

4.) ปฏิญญาตกรณะ คือ การระงับอธิกรณ์ตามคำรับสารภาพของจำเลย 5.) ตัสสปาปิยฬิกา คือ การระงับอธิกรณ์โดยการลงโทษแก่ผู้ทำผิด 6.) เยฮุยยสิกา คือ การระงับอธิกรณ์ตามเสียงข้างมาก โดยเสียงข้างมากในที่นี้จะต้อง เป็นเสียงข้างมากของภิกษุธรรมวาทีเท่านั้น ธรรมวาที คือ ผู้มีปกติกล่าวธรรม หรือ ผู้พูดถูก ต้องตรงตามหลักธรรม 7.) ติณวัตถารกวินัย คือ การระงับอธิกรณ์โดยการประนีประนอม ใช้ในกรณีที่เป็นเรื่อง ร้ายแรง หากระงับอธิกรณ์โดยตัดสินให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งผิดอาจทำให้สงฆ์แตกแยกได้ แต่ยกเว้น อาบัติที่มีโทษหนักและอาบัติเนื่องด้วยคฤหัสถ์ ตัวอย่างการระงับอธิกรณ์ด้วยอธิกรณสมถะ การระงับอธิกรณ์ด้วยอธิกรณสมถะมีกรณีศึกษาจำนวนมากในที่นี้จะยกมาเพียง 1 ตัวอย่าง คือ การระงับวิวาทาธิกรณ์คือการวิวาทกันเรื่องพระธรรมวินัยดังนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่าวิวาทาธิกรณ์ระงับด้วยสมถะ 2 คือ สัมมุขาวินัยและเยฮุยย สิกา ในบางกรณีอาศัยสัมมุขาวินัยเพียงอย่างเดียวก็สามารถระงับอธิกรณ์ได้ แต่บางกรณีต้อง ใช้ทั้งสัมมุขาวินัยและเยฮุยยสิกา จึงสามารถระงับอธิกรณ์ได้ 1.) การระงับอธิกรณ์ด้วยสัมมุขาวินัย เมื่อภิกษุวิวาทกันเรื่อง “พระธรรมวินัย” ก็ให้ระงับด้วยสัมมุขาวินัยก่อน คือ การระงับ ในที่พร้อมหน้า 4 อย่างคือพร้อมหน้าสงฆ์, ธรรม, บุคคล และวัตถุ โดยลำดับแรกให้ภิกษุที่ เกี่ยวข้องทั้งหมดประชุมกัน เมื่อประชุมกันแล้ว พึงพิจารณาธรรมเนติ เมื่อพิจารณาแล้วจึงให้ อธิกรณ์นั้นระงับโดยอาการที่เรื่องในธรรมเนตินั้นลงกันได้ ธรรมเนติ มาจากคำว่า “ธรรม + เนติ” คำว่า “เนติ” เป็นคำเดียวกับ “นิติ” ในคำว่า นิติศาสตร์ เนติ หมายถึง แบบแผน ขนบธรรมเนียม กฎหมาย เครื่องแนะนำ อุบายอันดี การ พิจารณาธรรมเนติ ในที่นี้หมายถึง การพิจารณาหัวข้อพระธรรมวินัยที่ภิกษุวิวาทกัน คล้ายๆ กับการพิจารณาคดีของผู้พิพากษา ทนายความ หรือนักกฎหมายในทางโลก ประโยคที่ว่า “เมื่อพิจารณาแล้วจึงให้อธิกรณ์นั้นระงับ โดยอาการที่เรื่องในธรรมเนติ นั้นลงกันได้” หมายถึง การที่คณะสงฆ์ประชุมกันระงับอธิกรณ์ด้วยการตัดสินว่าฝ่ายไหนถูก 1 ราชบัณฑิตยสถาน (2525). “พจนานุกรม (ฉบับอิเล็กทรอนิกส์)” บ ท ที่ 7 นิ ติ ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก DOU 189