พระโคดมและคำถามในพระธรรม : หน้า 278/373

ว. ท่านพระโคดมไม่ผุดเกิด ภ. มีอยู่จริงๆ พราหมณ์ เหตุที่เขากล่าวหาเราว่า ไม่ผุดเกิด ชื่อว่ากล่าวถูก เพราะการ เกิดในภพใหม่ ตถาคตละได้แล้ว แต่ไม่ใช่ “ไม่ผุดเกิด” ดังที่ท่านมุ่งกล่าว จากนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนพราหมณ์ เปรียบเหมือนฟองไก่ 8 ฟอง 10 ฟอง หรือ 12 ฟอง ฟองไก่เหล่านั้นแม่ไก่กกดีแล้ว ลูกไก่ตัวใดทำลายกระเปาะฟองด้วยจงอย ปาก ออกมาได้โดยสวัสดีก่อนกว่าเขา ลูกไก่ตัวนั้นควรเรียกว่ากระไร จะเรียกว่าพี่หรือน้อง เวรัญชพราหมณ์กล่าวตอบว่า ควรเรียกว่าพี่ เพราะมันแก่กว่าเขา หลังจากนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงเปรียบเทียบว่า พระองค์เป็นผู้ทำลายอวิชชา สู่ ความรู้แจ้งก่อนบุคคลอื่น จึงเป็นเสมือนไก่ตัวพี่ และทรงอธิบายเรื่อง ฌานสี่และวิชชาสาม เมื่อ พระผู้มีพระภาคเจ้าแสดงธรรมจบแล้ว เวรัญชพราหมณ์กราบทูลว่า ท่านพระโคดมเป็นผู้เจริญ ที่สุด ท่านพระโคดมเป็นผู้ประเสริฐที่สุด ภาษิตของพระองค์ไพเราะนัก แจ่มแจ้งนัก เปรียบ เหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนหลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืด ข้าพเจ้านี้ขอถึงท่านพระโคดม พระธรรม และพระสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระองค์จงทรงจำข้าพเจ้า ว่าเป็นอุบาสก ผู้ถึงสรณะตลอดชีวิตจำเดิมแต่วันนี้ 1 เรื่องราวที่ยกตัวอย่างมานี้เป็นวิภัชชพยากรณียปัญหาหรือปัญหาที่จะต้องจำแนกแล้วจึง ตอบเช่นกัน เพราะความหมายของแต่ละคำที่อยู่ในคำถามนั้นตีความได้หลายนัย ด้วยเหตุนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสตอบโดยจำแนกเอานัยที่ถูกต้องมาแสดงให้พราหมณ์ฟัง ส่วนนัยที่ไม่ ถูกต้องก็ละเอาไว้ 4) ตัวอย่างฐปนียปัญหา เรื่องที่จะกล่าวต่อไปนี้เป็นตัวอย่างกรณีที่มีภิกษุเข้าไปถามปัญหาในเรื่องที่ไม่เป็น ประโยชน์ต่อการบรรลุมรรคผลนิพพานกับพระผู้มีพระภาคเจ้า ซึ่งพระพุทธองค์ก็ไม่ทรงตอบ และได้อธิบายถึงเหตุผลที่ไม่ทรงตอบปัญหาเหล่านี้ดังนี้ ครั้งหนึ่ง พระมาลุงกยบุตรเกิดความคิดว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าไม่ทรงพยากรณ์ เรื่อง โลกเที่ยงหรือโลกไม่เที่ยง โลกมีที่สุดหรือโลกไม่มีที่สุด เป็นต้น การที่พระองค์ไม่ทรงพยากรณ์ เรื่องเหล่านี้ เราไม่ชอบใจเลย เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า แล้วทูลถามเรื่องนี้อีกครั้ง ถ้าพระองค์ทรงพยากรณ์แก่เรา เราจักประพฤติพรหมจรรย์ในสำนักของพระองค์ แต่ถ้าไม่ทรง 1 มหาวิภังค์ ปฐมภาค, มก. เล่ม 1 ข้อ 1-4 หน้า 1-9 บทที่ 9 ว า ท ศ า ส ต ร์ ในพระไตรปิฎก DOU 267