บทความเกี่ยวกับอานิสงส์ของการทานในพระพุทธศาสนา : หน้า 12/390

១២ (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส) จาตุทิศสงฆ์นี้ ท่านกล่าวสรรเสริญในกฏทันตสูตร ว่า มีผลานิสงส์ยิ่งกว่ามหายัญของพระเจ้ามหา วิชิตราชในอดีตนอกพุทธุปบาทกาลที่ทรงบำเพ็ญเป็นการใหญ่ บริจาคทานพัสดุแก่ปฏิคาหกทั่วไป ไม่เลือกบุคคล และว่ามีผลพิเศษกว่าอนุกูลยัญ ที่ทายกบริจาคอุทิศบรรพชิตผู้ทรงสีลาทิคุณเป็น นิตยทานและมีการจะต้องเป็นธุระปรารมภ์น้อยกว่าด้วยและอานิสงส์นั้นเล่า เมื่อย่อกล่าวตามนัย ในพุทธคาถาอนุโมทนาวิหารทาน (๒) ของท่านเศรษฐีอนาถบิณฑิกะในเสนาสนขันธ์ก็เป็น ๒ คือ เป็นประโยชน์แก่สงฆ์ผู้อาศัยด้วยเป็นเครื่องบรรเทาทุกข์ จากสำนักท่านพหุสุตผู้อยู่ในวิหารนั้น พระ พระมหากษัตริย์เจ้าในปางก่อน ผู้นับถือพระพุทธศาสนา จำเดิมแต่พระเจ้าพิมพิสารบรมบพิตร พระเจ้ามคธรัฐได้ทรงปฏิบัติเป็นราชกรณียกิจอย่างหนึ่ง อีกประการหนึ่ง ได้ทรงเริ่มจะตั้งหอพุทธ ศาสนสังคหะขึ้นที่วัดเบญจมบพิตร ให้เป็นที่รวบรวมพระคัมภีร์ และสมุทอันรจนาสำแดงพระบรม พุทโธวาทานุศาสน์ เปิดเป็นธรรมทานให้มหาชนไปอ่าน เข้าไปดูได้ตามปรารถนาข้อนี้เป็นมหา ทานประเสริฐสุดว่าทานทั้งปวง สมด้วยพระพุทธภาษิตว่า สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ ธรรม ทาน ย่อมชนะทานทั้งหมด เพราะทานอื่นไม่เป็นปัจจัยให้พระศาสนาดำรงอยู่เหมือนธรรมทาน พระปริยัติคำสอนของสมเด็จพระบรมศาสดาจารย์ ยังมีผู้ทรงผู้ปฏิบัติตามอยู่เพียงใด ศาสนากยังได้ชื่อว่า ทรงอยู่เพียงนั้น เมื่อพระองค์ใกล้จะเสด็จดับขันธปรินิพพาน ก็ได้ตรัสบรรหาร ตั้งพระธรรมวินัยไว้แทน พระองค์แก่พระอานนท์พุทธุปัฏฐานว่า โย โว อานนฺท มยา เทสโต ปญฺญตฺโต ธมฺโม จ วินโย จ โส โว มมจุจเยน สตฺถา ความว่า ดูก่อนอานนท์ ธรรมและ วินัยใดที่เราตถาคตได้แสดงแล้ว ได้บัญญัติแล้ว แก่ท่านทั้งหลาย ธรรมและวินัยนั้น จักเป็นศาสดา ของท่านทั้งหลาย ภายหลังแต่เราล่วงไปแล้ว อีกประการหนึ่ง อาศัยพระบารมีบันดาลรัฐบาล อินเดียได้ถวายพระสารีริกธาตุที่ขุดได้ในจังหวัดนั้น มีอักษรจารึกบอกสำคัญว่าพระบรมธาตุ จึง พุทธศาสนิกประชาชนในประเทศลังกา พม่า ญี่ปุ่น และรัสเซีย ทราบประพฤติเหตุนั้นแล้ว แต่งทูต ผู้แทนเข้ามา กราบทูลขอพระราชทานส่วน เชิญออกไปประดิษฐานเป็นที่สักการบูชาในประเทศ ของตน ๆ ข้อนี้แสดงให้เห็นชัดว่า พวกพุทธศาสนิกประชาชนแต่งรัชสีมา มีความนิยมนับถือยอม รับรองสมเด็จบรมบพิตรพระราช (๑) ที. ส. ๙/๑๘๕. (๒) จุลลวคฺค. ๒/๑๒๐. (๓) ขุ. ธ. ๒๕/๓๖. (๔) ที. มหา. ๑๑/๑๗๔.