ความเจริญของกุลบุตรตามหลักธรรม : หน้า 241/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๒๔๖ เจริญให้เกิดแก่ผู้บำเพ็ญ มีความสังเขปว่า กุลบุตรผู้เป็นขัตติราช ได้รับมุรธาภิเษกแล้ว ก็ดี มียศ ไม่ถึงนั้น แต่เป็นผู้ครองแว่นแคว้นสืบมาโดยวงศ์ก็ดี เป็นแต่นายทัพ นายกองนายบ้านก็ดี แม้ โดยอย่างต่ำ เป็นใหญ่ เฉพาะในสกุลหนึ่งก็ดี มาสักการะเทวดาเหล่าพลิปฏิคาหกผู้รับพลีกรรม ด้วยโภคทรัพย์ที่แสวงหาได้มาแล้วโดยธรรมสุจริต เทวดาทั้งหลายนั้น อนุกุลบุตรสักการะแล้ว ย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรนั้นด้วยจิตเป็นกุศลกอปรด้วยเมตตา หวังให้กุลบุตรนั้นดำรงชนมายุยืน นาน กุลบุตรอันเทวดาอนุเคราะห์ด้วยกัลยาณจิตอย่างนั้นแล้ว เป็นหวังความเจริญได้ไม่มีความ เสื่อมเลย แลเทวดาจะอนุเคราะห์กุลบุตรนั้นก็เพราะมีคุณสมบัติ เป็นปัจจัยมีกำลังเหตุดังนั้น สมเด็จ พระโลกนาถเจ้าจึงตรัสพระธรรมเทศนาเป็นคาถาพจนประพันธ์ว่า หิโต พหุนน์ ปฏิปชช โภเค กุลบุตรมาปฏิบัติโภคทรัพย์ เกื้อกูลแก่ชนมาก ต์ เทวตา รกฺขติ ธมฺมคุตต์ เทวดาย่อมรักษา กุลบุตรนั้น ผู้อันธรรมคุ้มครองแล้ว พหุสสต์ สีลวตูปปนน เกียรติย่อมไม่ละกุลบุตรนั้นผู้เป็นพหุสูต ถึงพร้อมด้วยศีลแลวัตร ตั้งอยู่ในธรรม ธมฺมฏฺฐ์ สีลสมฺปนฺน ธมฺเม ฐิติ น วิชหาติ กิตฺติ สจฺจวาที หิรีมน์ โก ต์ นินทิตมรห พรหมนาปิ ปส์สโต ។ เนกข์ ชมโพนทสุเสว ใครควรจะนินทากุลบุตรนั้น ผู้ตั้งอยู่ในธรรม ถึงพร้อมด้วยศีล มีหิริในใจ บริสุทธิ์ดุจแท่งนิกขะ แห่งทองชมพูนุท เทวาปิ นํ ปสํสนฺติ ทั้งเทวดาทั้งพรหมย่อมพากันสรรเสริญกุลบุตรนั้น สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลในอภิลักขิตสมัยนี้ ยัง ประโยชน์ให้สำเร็จแก่พระพุทธศาสนาแลมหาชนทั่วไป ทรงอุทิศส่วนพระราชกุศลแก่อารักข เทวดาแลวัตถุเทวดา เป็นธรรมบรรณาการปัจจุปการกิจ ต้องด้วยธรรมเนียมของพุทธศาสนิก บัณฑิต ดังรับพระราชทานถวายวิสัชนามา เมื่อพร้อมด้วยประโยชสมบัติ จะพึงอำนวยพระราชสิริ สวัสดิพิพัฒนมงคล พระชนมสุขสถาพรแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า และเป็นพลว ปัจจัยให้เทพเจ้าอภิบาลรักษาพระองค์ ให้ทรงนิราศสรรพภยุปัทวันตรายทุกทิพาราตรีกาล