สมบัติของพระมหากษัตริย์ : หน้า 110/390

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณสมเด็จพระสังฆราช(กิตฺติโสภณมหาเถระ) ๑๑๓ ๔. อภัยสมบัติ ความถึงพร้อมด้วยความไม่มีภัย คือปราศจากอริราชศัตรู อันจะมีมาแต่ ภายนอก พระมหากษัตริย์ทรงประกอบพระราโชบายระงับปัจจามิตรเสียด้วยพระเดชานุภาพหรือ ทรงผูกพันไว้ด้วยสัมพันธไมตรีเช่นนี้ พระราชอาณาจักรย่อมเกษมสุขปราศ๗กภัย เหตุนั้น ความ ไม่มีภัยจากอริราชศัตรูจึงจัดเป็นสมบัติของพระมหากษัตริย์ประการ ๑ ។ ๕. ทารสมบัติ ความถึงพร้อมด้วยขัตติยนารีรัตน์คู่พระบารมี จึงจัดเป็นสมบัติของ พระมหากษัตริย์ประการ ๑ ฯ ๖. ปุตตสมบัติ ความถึงพร้อมด้วยพระราชโอรสเฉลิมวงศ์ พระมหากษัตริย์ประการ ๑ ฯ จึงจัดเป็นสมบัติของ ต่อไปนี้ พระยาธตรฐแสดงเหตุแห่งหายนะและวัฒนะ ติโทษแห่งความเกียจคร้านประกอบ และความเบาปัญญาไม่รู้เท่าเหตุการณ์ ว่าเป็นเหตุตกอับของกุลบุตรผู้ถึงพร้อมด้วย กิจล้าเวลา ชาติสมบัติ ของนรชน ผู้ต่ำสกุล ด้วยประการฉะนี้ ฯ ขัตติยสมบัติ สรรเสริญคุณแห่งวีริยะและปัญญาเป็นไปกับด้วยศีลาจารวัตรว่าเป็นเหตุรุ่งเรืองแม้ ๖ ประการเป็นเครื่องประดับสำหรับ พระมหากษัตริย์เจ้า มีปรากฏในหังสชาดก วีสตินิบาต ดังรับพระราชทานถวายวิสัชนามา ด้วย ประการฉะนี้ ฯ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงสมบูรณ์ด้วยพระขัตติยสมบัติอันเป็นอุปัตถัมภก ปัจจัยแก่รัฏฐาภิบาลโนบายเป็นอันดี ยิ่งกว่านี้ เมื่อวันที่ ๒๘ กรกฎาคม ศกนี้ นับเป็นมหามงคล วาร ที่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทั้ง ๒ พระองค์ทรงได้พระราชลาภอันประเสริฐ คือ สมเด็จพระราชโอรส ซึ่งเป็นเหตุแห่งพระปีติโสมนัส ด้วยทรงได้พระราชโอรสสมหวัง แต่มิใช่เป็น เพียงพระราชลาภในส่วนพระองค์เท่านั้น ยังเป็นเหตุให้เกิดปีติปราโมทย์เป็นอย่างยิ่งแก่พสกนิกร ทุกทั่วหน้า ผู้อยู่ใต้พระบารมี ผู้จงรักภักดีในพระองค์ พระมหากษัตริย์พระประมุขแห่งชาติ เพราะ ต่างก็มุ่งมาตรปรารถนาที่จะได้องค์พระรัชทายาทผู้สืบพระราชสันตติวงศ์ดำรงรัฐสีมาอาณาจักรสืบ ต่อไป เป็นที่ร่มเกล้าของชาวประชา พระราชลาภอันประเสริฐนี้จึงเป็นเหตุเพิ่มพูนพระราชกฤษ ดาภินิหารบารมีในสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า จัดเป็นรัฏฐาภิบาลโนบาย เป็นมงคลวิเสสประการที่ ต ขัตติยะสมบัติแห่งองค์พระมหากษัตริย์ ธรรม ๓ ประการ คือ สหกรณ์ ๑ สันติ ๑ รัฏฐาภิบาลโนบาย ๑ เป็นคุณอันประเสริฐให้ เกิดวุฒิสิริสวัสดิ์ จึงจัดเป็นมงคลวิเสสแต่ละประการ ๆ มีนัยดังรับพระราชทานถวายวิสัชนา ด้วย ประการฉะนี้ ฯ