พระเวสสันดรและการบำเพ็ญพระทาน : หน้า 382/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๘๗ เป็นพระเวสสันดร ทรงบำเพ็ญพระทานบารมี ได้เคยทรงทดลองแล้ว ไม่เป็นผลครั้งนั้น พระองค์ มีพรหฤทัยเผื่อแผ่แก่มหาชน ทรงจำแนกนิพัทธทานที่ทรงทำประจำแลมหาทานเป็นพิเศษ ใคร ต้องการอาหารเงินทอง ยานพาหนะ ข้าทาส แลอื่น ๆ ก็พระราชทานให้สมปรารถนาบรรดาชนผู้ ได้รับพระราโชปถัมภ์ น่าจะตั้งตนได้ในโภคสมบัติ แลรู้จักอิ่มเอิบ หาเป็นเช่นนั้นไม่ กลับอยาก ได้ แลขอพระราชทานสิ่งอื่น ๆ อีกต่อไป จนไม่รู้จักประมาณ มงคลคชสารแลราชรถกำลังทรง ก็ ยังกล้าขอพระราชทานไม่ยำเกรงแลเคารพในพระราชานุภาพไม่เพียงเท่านั้น พราหมณ์ชูชกยัง กำเริบเหลือดี เพียงภรรยาต้องการทาสทาสี ทองมีก็ไม่ปรารถนาจะช่วยคนมาใช้ เห็นทางจะได้ เปล่า โลภจนไม่รู้สำนึกตน กล้าทูลขอสองพระลูกเจ้า ในคราวเสด็จออกป่าทรงบำเพ็ญพรต ที่มี แต่พระมัทรีกับสองพระโอรสพระธิดา เป็นเพื่อนยาก จนพระอินทร์ต้องจำแลงเป็นพราหมณ์มา จากเทวโลกทูลขอพระนางมัทรีแล้วแลมอบถวายไว้ ส่วนสองพระโอรสพระธิดาที่พราหมณ์ชูชกทูล ขอแล้วได้มา ความทราบถึงพระเจ้าสญชัยสีวิราช พระราชทานปราสาทแลโภคสมบัติ อย่างอื่น ถ่ายสองพระราชนัดดา มิใช่ว่าอาจทำชูชกให้เป็นสุขสมบูรณ์ กลับเพิ่มพูนความไม่รู้จักประมาณใน การบริโภคสมบัติ จนถึงเป็นอันตรายชีวิต แต่การบริจาคเห็นปานนั้น ของพระองค์ ไม่สำเร็จ ประโยชน์แก่ผู้ได้รับคุ้มกับประโยชน์ส่วนพระองค์ที่ทรงพร่าลงไป กลับสวยให้เขาเป็นผู้อยากได้จน ไม่รู้จักประมาณ แม้เป็นทูเรนิทาน คือเรื่องไกลไม่เป็นหลักแท้ แต่ก็ยังพอเป็นคติแห่งผู้จะขอแห่ง ผู้จะให้ได้ ต่อมาในปัจฉิมชาติทรงสันนิษฐานเห็นการบำเพ็ญพระทานบารมีแม้อย่างนั้นแล้ว ยัง ไม่อุกฤษฎ์ เพราะขาดประโยคสมบัติ จึงเสด็จออกทรงผนวช ทรงน้อมพระชนมชีพของพระองค์ เพื่อเป็นประโยชน์แก่มหาชนทั้งเทวดาทั้งมนุษย์ ในทางเป็นพระศาสดาสั่งสอน นี้เป็นพระทาน บารมีอย่างปรมัตถ์ ส่วนฆราวาสสมบัติ ทรงสละละไว้ โดยฐานตกเป็นกุลทายาท ไม่ได้ทรงสละ สุรุ่ยสุร่ายเหมือนครั้งเสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดร พระทานบารมีของพระองค์ในครั้งนี้ ยัง ประโยชน์ให้สำเร็จแก่ชนนิกรทั้งเทวดาทั้งมนุษย์ได้จริง ประดิษฐานพระบรมพุทธศาสนาให้ยั่งยืน มา สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า เป็นขัตติยมหาศาล ทรงบริบูรณ์ด้วยราชสมบัติ มี พระราชหฤทัยเผื่อแผ่พระญาติวงศ์แลข้าทูลละอองธุลีพระบาท กราบบังคมทูลขอพระราชทานพระ บรมราชูปถัมภ์อย่างใด ๆ พอจะพระราชทานได้ก็พระราชทาน จักยังผู้ที่ได้รับพระบรมราชูปถัมภ์ จำเริญด้วยโภคทรัพย์ เป็นผู้มั่งคั่งตั้งตนได้ มีกำลังรับราชการ โดยสุจริต เป็นกำลังแห่งราชกิจแล เชิดชูพระเกียรติยศพระบารมี นับว่าเป็นมงคลวิเศษที่ ๒