พระอัฐิธาตุและชีวิตของพระพุทธเจ้า : หน้า 330/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๓๕ พระสารีริกธาตุจักไม่แพร่หลายไพศาลก็ตามทีแต่ซึ่งโลกจะมาฆ่าฟันกันป่นปี้ เพราะอัฐิของพระองค์ เป็นเหตุนั้นไม่ดีไม่งามเลย พระอัฐิธาตุนั้นควรบูชาด้วยดอกธูปเทียนชวาลาจะกลายเป็นบูชากัน จะกลายเป็นอาบย้อมกันด้วยโลหิต ปวง ด้วยศัสตราวุธควรจะโสรจสรงประพรมด้วยน้ำหอม บัณฑิต ในภายหลังก็จักพากันตั้งตำหนิติเตียนไม่รู้แล้วว่าเสียแรงยกพระองค์เป็นพระสัญญู แต่จะ รู้สึกนึกว่าอัฐิของพระองค์จะอาบโลหิตก็หาไม่เมื่อยังมีชีวิตอยู่สารพัดรู้สารพัดดี สิ้นชีวิตแล้ว ทำ ให้โลกเดือดร้อนเห็นปานนี้ไม่สมควรเลย ด้วยเหตุฉะนี้ จึงอุตสาหะเสด็จไปปรินิพพาน ณ กุสิ นารานครน้อย ซึ่งทรงพิจารณาคาดเห็นว่า โทษทั้งปวงนั้นจะไม่เกิดมีเป็นแน่ แลการก็เป็นสมจริง อย่างนั้น เพราะสมเด็จพระบรมศาสดาเป็นบรมการณวสิกชน แลสาวกทั้งหลายก็เจริญรอยตาม พระบาทยุคลเช่นนี้ สงครามเนื่องด้วยพระพุทธศาสนาจึงไม่มี แม้ในกาลไหน ๆ มาจนบัดนี้ข้อ นี้น่ามหัศจรรย์เป็นอย่างยิ่ง แท้จริง พระพุทธสากผู้มีบุญญาภินิหาร แลปรีชาญาณสามารถ ย่อมเจริญตามรอยพระ บาทในการณวสิกตาคุณนี้ทั้งนั้น จึงผ่อนผันรักษาพระศาสนามาได้ด้วยดี ในที่นี้จะยกเรื่องพระ อานนท์มาเป็นนิทัศนะ คราวหนึ่งพระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงนิมนต์พระบรมศาสดา ขอให้เสด็จมารับภิกษา ณ พระราชนิเวศน์ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์ประจำเนืองนิตย์ สมเด็จพระธรรมสวามิศรทรงคัดค้านว่า ธรรมว่าพระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมไม่ทรงรักภิกษาหารประจำในที่แห่งเดียว เพราะว่าชนผู้มีศรัทธา ทั้งหลาย ต่างก็หวังที่จะให้เสด็จไปโปรดอยู่ด้วยกันทั้งนั้น ท้าวเธอทูลขอให้ทรงจัดภิกษุรูปหนึ่งเป็น ผู้แทนก็ได้ พระองค์จึงทรงมอบภาระเรื่องนี้แก่พระอานนท์ ฝ่ายพระเจ้าปเสนทิโกศลมิได้ทรง มอบหมายพระราชภาระเรื่องนี้ให้เป็นหน้าที่ของผู้ใดผู้หนึ่ง แลมิได้ทรงสั่งไว้ว่า เมื่อภิกษุมาถึงแม้ ยังไม่เสด็จออก ก็ให้ราชบุรุษปูลาดอาสนะ นิมนต์ให้นั่งแล้วอังคาสได้ ทรงอุตสาหะจัดอังคาส ด้วยพระองค์ถึง ๗ วันมิได้ขาด วันต่อมามีราชกิจเป็นเหตุให้เสด็จออกช้ากว่าที่เคยถึง ๆ กัน ก็ธรรมเนียมในราชตระกูลนั้น เมื่อมิได้มีราชาณัติ ใคร ๆ ย่อมไม่อาจจัดทำอะไรได้ เพียงแต่ปูลาดอาสนะแล้วนิมนต์ภิกษุให้นั่ง ก็ไม่มีใครกล้าทำ ภิกษุทั้งหลายจำต้องยืนคอย ที่ทนยืน อยู่ไม่ไหว กลับไปเสียหลายรูป วันที่ ๒ ก็เป็นเช่นนั้น วันที่ ๓ เหลือแต่พระอานนท์ยืนคอยอยู่ ผู้เดียว ขาทนียะของควรเคี้ยวแลโภชนียะของควรบริโภคเหลือมากมาย พระเจ้าปเสนทิโกศลทรง พระพิโรธภิกษุทั้งหลายว่าแกล้งทำการตัดรอนไม่ไว้พระพักตร์ เสด็จไป ๓ วันติด