พระราชดำริของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส : หน้า 19/390

(สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ขวนขวายชักชวนให้ประกอบกิจปราศจากโทษ เพื่อได้ประสบสุขประโยชน์ตามสมควรแก่กาลสมัย อันจะพึงมีอีกส่วนหนึ่งต่างหาก เมื่อทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทานบริจาคได้พระราชทานโอกาสแก่ พระราชวงศานุวงศ์ข้าทูลละอองธุลีพระบาทตลอดถึงราษฎร์ให้ได้ช่องโดยเสด็จในการพระราชกุศล เนือง ๆ มาทรงแสดงพระราชอัธยาศัยเผื่อแผ่ทั่วไป ในประชุมชน ตามเยี่ยงอย่างของมรรคนายกผู้ มีจิตใจโอบอ้อมอารี เมื่อบำเพ็ญทานด้วยตนย่อมชักชวนชนอื่นให้บำเพ็ญด้วย ดังที่สรรเสริญไว้ใน เรื่องต่าง ๆ โดยอนุรูปแก่เหตุว่า เอโก อตฺตนา จ เทติ ปรญฺจ สมาทเปติ โส นิพฺพตฺต นิพฺพตฺตฏฺฐาเน โภคสมุปทญฺจ ลภติ ปริวารสมุปทญฺจ ความว่า ทายกผู้หนึ่งย่อมให้ทานด้วย ตนเองด้วย ย่อมชักชวนผู้อื่นด้วย ทายกผู้นั้นจะได้โภคสมบัติทั้งบริวารสมบัติ ในที่แห่งตนเกิด แล้วและเกิดแล้วดังนี้. มหาชนได้พึ่งพระบารมี แล้วและเจริญด้วยกุศลสุจริตสมด้วยภาษิตว่า อรญฺญสม พฺรหาวเน ยถา หิ ปพฺพโต เสโล เป็นต้น ความว่า ภูเขาศิลามีอยู่ในป่าใหญ่ หมู่ไม้ได้อาศัยภูเขานั้นเจริญงอกงามใหญ่โตอยู่ในป่า ฉันใด. ตเถว สีลสมฺปนฺนํ สทฺธ์ กุลปุตต์ อิธ บุตรภรรยาญาติพวกพ้องมิตรสหาย และคนผู้พึ่งเลี้ยงชีพ ย่อมอาศัยกุลบุตรผู้มีศรัทธา ถึงพร้อม ด้วยศีลแล้ว และเจริญด้วยคุณสมบัติ และวิบากสมบัติ ฉันนั้น ตุ้ยสฺส สีลวโต สีล จาค สุจริตานิ จ ชนเหล่านั้น ที่เป็นผู้มีปัญญา ได้เห็นศีลบริจาคและสุจริตของกุลบุตรผู้มีศีลเป็นตัวอย่าง ก็ย่อมจะ นิยมกระทำตาม อิธ ธมุม จริตวาน ครั้นประพฤติธรรมสุจริตอันนำไปสู่สวรรค์สุคติอย่างนั้น แล้ว ผู้ที่ยังใคร่กามคุณารมณ์ ย่อมจะเพลิดเพลินบันเทิงอยู่ในเทวโลก, พระคุณข้อนี้นับเป็นทุติย มงคลอันวิเสสยิ่ง ส่วนปรหิตปฏิบัติ พระราชจริยารัฏฐาภิบาลโนบายนั้น คือ ราชกรณียกิจที่ทรงจัดขึ้นด้วยพระบรมเดชานุ ภาพ เพื่อเป็นประโยชน์คุณแก่พระราชอาณาจักรกับทั้งประชาชนข้าขอบขัณฑสีมาเพียงข้อเดียวนี้ ก็ยากที่จะพรรณนาให้จบลงในกถามรรคกัณฑ์นี้ จะรับพระราชทานพรรณนาแต่การที่ได้เป็นไป แล้วในขวบหลัง ตั้งแต่ กันยายน ร.ศ. ๑๑๙ ถึง สิงหาคม ร.ศ. ๑๒๐ โดยเอกเทศเท่านั้น ฝ่ายพระพุทธจักร ได้ทรงพระราชดำริโดยพระราโชบาย จะให้วัดทั้งหลายได้มีผลประโยชน์เกิดขึ้น ในพระอารามและที่ธรณีสงฆ์นั้นเอง เพื่อเป็นเครื่องรักษาวัดให้ทรงอยู่ได้ ในที่ไม่เป็นทำเล โปรด เกล้า ฯ ให้ตัดถนนเข้าไป ทำให้เป็นทำเล เมื่อที่