พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า : หน้า 14/390

(สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ๑๔ คือพระปรีชาฉลาดในการยึดเหนี่ยวน้ำใจคน, อีกประการหนึ่ง โปรดเกล้า ฯ ให้ออก ประกาศแก้ไข พระราชบัญญัติพยาน และแก้กระบวนพิจารณาความแพ่ง ตั้งข้อบังคับสำหรับรัฐมนตรีสภา เพิ่มเติม เหล่านี้ ส่วนอัยการ กับโปรดเกล้า ฯ ให้เสนาบดีเจ้าหน้าที่ตั้งข้อบังคับ สำหรับปกครอง มณฑลตะวันตกเฉียงเหนือ นี้ส่วนการปกครอง ๒ หมวดนี้เรียกให้ต้องตามโวหารเก่าว่า นิรัคคลัง สังคหวัตถุ กิจการเป็นเหตุไม่ต้องลงลิ่มลงกลอนที่ประตูบ้านประตูเมือง, อีกประหนึ่ง ได้ทรง สร้างถนนราชดำเนิน และเริ่มสร้างทางรถไฟสายเพชรบุรี ๒ นี้ หมวดนวกรรมการโยธา, อีก ประการหนึ่ง โปรดเกล้า ។ ให้ตั้งพระราชบัญญัติจัดการป้องกันกาฬโรค ซึ่งเกิดในเมืองต่ง ประเทศ มิให้ติดเนื่องเข้ามาในกรุงได้ และใหว้ตรวจป้องกันโรคสัตว์พาหนะมิให้เกิดติดกัน และ โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าหน้าที่ตั้งข้อบังคับตรวจเรือนจำ ให้นักโทษได้ผาสุกตามวิสัยจะพึงมีได้ เหล่านี้ หมวดสุขาภิบาล, พระราชกรณียกิจฝ่ายพุทธจักรราชอาณาจักร ซึ่งได้รับพระราชทานพรรณนามา นี้ นับว่ารัฏฐาภิบาลโนบาย (ส่วนปรหิตปฏิบัติ) จัดเป็นมงคลวิเสสที่ ๓. พระราชจริยาส่วนอัตตสัมบัติปรหิตปฏิบัติ ซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งศุภสิริสวัสดิ์อุดมมงคลอันพิเศษ มีเอเทศดังนี้ได้รับพระราชทานพรรณนามาฉะนี้